سیستم‌های اسپرینکلر آبی یکی از مؤثرترین ابزارهای مهار و اطفای حریق در سازه‌های ساختمانی به‌شمار می‌روند. استاندارد NFPA-13 به عنوان مرجع اصلی طراحی و نصب این سیستم‌ها، دستورالعمل‌های دقیقی برای محل نصب، فاصله‌گذاری و استثناهای مجاز ارائه می‌دهد. در این متن به بررسی الزامات اصلی محل نصب اسپرینکلرها و همچنین مواردی که نصب اسپرینکلر در آن‌ها الزامی نیست خواهیم پرداخت.
الزامات پایه‌ای محل نصب اسپرینکلرها
بر اساس بند ۹.۱ استاندارد NFPA-13، محل قرارگیری اسپرینکلرها باید به‌گونه‌ای باشد که پوشش کامل بنا را تضمین کرده و عملکرد مؤثر سیستم در هنگام بروز آتش‌سوزی را تضمین کند. مهم‌ترین الزامات به شرح زیر هستند:
- پوشش کامل محدوده ساختمان: اسپرینکلرها باید در تمامی قسمت‌های ساختمان نصب شوند، مگر در مواردی که صراحتاً در استاندارد حذف آن‌ها مجاز اعلام شده باشد.
- عدم تجاوز از سطح تحت پوشش مجاز: برای هر اسپرینکلر، سطح معینی جهت پوشش حریق در نظر گرفته شده که تجاوز از این محدوده می‌تواند کارایی سیستم را کاهش دهد.
- موقعیت مناسب جهت عملکرد بهینه: اسپرینکلر باید در محلی نصب شود که در زمان بروز حریق، در کوتاه‌ترین زمان ممکن فعال شده و پخش آب به‌صورت یکنواخت انجام گیرد.
- استثناهای مجاز بر اساس آزمایش: در موارد خاص که نتایج آزمایش نشان دهد انحراف از فواصل استاندارد با اجزای سازه‌ای تأثیری در عملکرد ندارد، نصب طبق نتایج آزمایش مجاز است.
- انعطاف‌پذیری در فاصله با سقف: اگرچه فاصله اسپرینکلر با سقف باید در حد مجاز باشد، اما در شرایطی که محاسبات یا آزمایش‌ها عملکرد مشابه با استاندارد را نشان دهند، امکان افزایش این فاصله وجود دارد.
بیشتر بخوانید: آب‌پاش آتش‌نشانی (Sprinkler) : قهرمانان خاموش ایمنی در برابر آتش‌سوزی‌ها
محل‌های مجاز برای حذف اسپرینکلر
در بند ۹.۲، استاندارد NFPA-13 مواردی را برمی‌شمارد که در آن‌ها نصب اسپرینکلر الزامی نیست. این استثناها بیشتر مربوط به فضاهای پنهان، غیرقابل دسترسی یا دارای خطر آتش‌سوزی بسیار پایین است.
۱. فضاهای پنهان با مصالح غیرقابل احتراق یا کم‌احتراق
در فضاهایی که با مصالح غیرقابل احتراق یا کم‌احتراق ساخته شده‌اند و بار سوختی (combustible loading) کمی دارند، و همچنین دسترسی به آن‌ها محدود است، نصب اسپرینکلر الزامی نیست. این فضاها حتی در صورت وجود بازشوهای کوچک (مانند پلنوم هوا)، همچنان به عنوان فضای پنهان در نظر گرفته می‌شوند. به شرطی که مجموع مساحت بازشوها کمتر از ۲۰ درصد سطح مرزی فضا باشد و عرض شکاف‌ها از ۲۰۰ میلی‌متر بیشتر نشود.
۲. ساختارهای با فاصله محدود بین اجزا
فضاهای پنهانی که توسط استدها یا تیرهای چوبی یا فلزی تشکیل شده‌اند و فاصله بین اجزای آن‌ها کمتر از ۱۵۰ میلی‌متر است، نیازی به اسپرینکلر ندارند. زیرا در این فواصل محدود، گسترش شعله به حدی نیست که اسپرینکلر عملکرد مؤثری داشته باشد.
۳. سقف‌های متصل به تیرک‌ها و سقف‌های کاذب
اگر سقف به تیرهای چوبی یا سازه‌های مشابه مستقیماً متصل شده باشد، یا در فاصله کمتر از ۱۵۰ میلی‌متر قرار گرفته باشد، نصب اسپرینکلر در فضای بین آن‌ها الزامی نیست. همچنین، اگر سقف به تیرهای مرکب چوبی متصل شده و کانال‌های بین آن‌ها به فضاهای کوچک‌تر از ۱۶۰ فوت مکعب تقسیم شده باشند، می‌توان از نصب اسپرینکلر صرف‌نظر کرد.
۴. فضاهای پرشده با عایق غیرقابل احتراق
در مواردی که فضاهای بین تیرها با عایق‌های غیرقابل احتراق پر شده باشند، و یا از عایق‌هایی با محتوای حرارتی کمتر از ۱۰۰۰ Btu/ft² استفاده شده باشد، نیاز به اسپرینکلر نیست. حتی اگر یک فاصله هوایی حداکثر ۵۰ میلی‌متر در بالای عایق وجود داشته باشد، حذف اسپرینکلر مجاز است.
۵. فضاهای بسته کوچک
فضاهای کوچک مجزای کمتر از ۵٫۱ متر مربع که در بالای سقف‌ها یا فضاهای کاذب قرار دارند نیز از نصب اسپرینکلر معاف هستند. همچنین چاه‌های لوله‌کشی کمتر از ۰٫۹ متر مربع و ستون‌های سازه‌ای با شرایط مشابه نیز در صورت نداشتن منبع اشتعال، نیازی به محافظت ندارند.
۶. استفاده از مصالح مقاوم در برابر آتش
اگر تمامی سطوح داخلی فضاهای پنهان از موادی ساخته شده باشند که در آزمون‌های ASTM E84، UL 723 یا ASTM E2768 گسترش شعله کمی داشته باشند، یا از چوب تیمار‌شده مقاوم در برابر آتش مطابق NFPA 703 استفاده شده باشد، اسپرینکلر حذف می‌شود.
۷. پیش‌آمدگی‌های سقف و تزئینات بیرونی
پیش‌آمدگی‌های بیرونی مانند ایوان‌ها، سقف‌های تزئینی یا اجزای تزئینی نما، در صورتی که عرض آن‌ها کمتر از ۱٫۲ متر باشد و به صورت مناسب تقسیم‌بندی شده و از فضای داخلی ساختمان جدا شده باشند، می‌توانند بدون اسپرینکلر طراحی شوند.
-
فضاهای زیر طبقات هم‌سطح زمین
فضاهای زیر اسکله‌ها یا سکوهای بیرونی، در صورتی که برای ذخیره‌سازی استفاده نشوند، از ورود زباله‌های بادی جلوگیری شود، تجهیزات حرارتی در آن‌ها وجود نداشته باشد و کف بالای آن‌ها کاملاً درزگیر باشد، نیازی به نصب اسپرینکلر ندارند.
بیشتر بخوانید: حفاظت از حریق در انبارها: ضرورتی انکارناپذیر در صنعت مدرن
جمع‌بندی
استاندارد NFPA-13 با هدف ارتقای ایمنی، طراحی دقیق و جامعی برای محل نصب اسپرینکلرها ارائه می‌دهد. این استاندارد تلاش کرده است با در نظر گرفتن ویژگی‌های ساختاری، مصالح به‌کاررفته، حجم فضاها و خطرات محتمل، دستورالعمل‌هایی را ارائه دهد که ضمن حفظ ایمنی، از نصب غیرضروری اسپرینکلر نیز جلوگیری شود.
در پروژه‌های ساختمانی، تطابق با الزامات این استاندارد نه‌تنها به کاهش ریسک حریق کمک می‌کند بلکه بهره‌وری هزینه‌ای را نیز بهبود می‌بخشد. بررسی دقیق استثناها به طراحان این امکان را می‌دهد که در بخش‌هایی از ساختمان، از نصب اسپرینکلر صرف‌نظر کرده و هزینه‌ها را کاهش دهند، بدون اینکه ایمنی کل پروژه به خطر بیافتد.
در پایان، توصیه می‌شود برای هر پروژه، تطبیق کامل طرح سیستم اسپرینکلر با آخرین ویرایش استاندارد NFPA-13 و همچنین تأییدیه سازمان‌های مرتبط صورت پذیرد. چراکه حفظ جان و مال افراد در برابر آتش‌سوزی، اولویتی غیرقابل چشم‌پوشی در طراحی هر سازه‌ای است.
اگر به دنبال خرید بیم دتکتور هستید، همین حالا به فروشگاه اینترنتی اسپین الکتریک مراجعه کنید. ما مجموعه‌ای از بهترین برندهای بیم دتکتور را با مناسب ترین قیمت بیم دتکتور و گارانتی اصالت کالا ارائه می‌دهیم. برای مشاهده مشخصات فنی، مقایسه مدل‌ها و ثبت سفارش آنلاین، همین حالا وارد سایت شوید و با چند کلیک ساده، خریدی مطمئن را تجربه کنید!
