سیستم‌های اطفاء حریق به روش سیلاب کامل، یکی از حیاتی‌ترین و مؤثرترین روش‌ها برای مقابله با آتش‌سوزی‌ها در فضاهای حساس و پرخطر است. این سیستم‌ها به‌ویژه در مکان‌هایی که تجهیزات گران‌قیمت یا مواد شیمیایی حساس به آتش وجود دارند، کاربرد دارند. در این فضاها، خاموش کردن آتش با استفاده از روش‌های معمولی مانند آب، ممکن است باعث آسیب‌های جدی به تجهیزات و یا حتی خطرات بیشتر شود. به همین دلیل، سیستم‌های اطفاء حریق گاز پایه با استفاده از گازهایی که قادر به مهار آتش به‌صورت مؤثر هستند، گزینه‌ای مطلوب برای اینگونه فضاها به‌شمار می‌آیند. در این مقاله از اسپین الکتریک، به بررسی اصول طراحی، الزامات فنی، محاسبات و نکات کلیدی در طراحی سیستم‌های اطفاء حریق گاز پایه به روش سیلاب کامل پرداخته خواهد شد.
اهمیت سیستم‌های اطفاء حریق گاز پایه:
روش‌های مختلفی برای اطفاء حریق وجود دارند که بسته به نوع خطر، مکان و ویژگی‌های محیطی انتخاب می‌شوند. یکی از مؤثرترین روش‌ها، استفاده از سیستم‌های اطفاء حریق گاز پایه است. در این سیستم‌ها، به‌جای استفاده از آب یا مواد شیمیایی دیگر، گازهای خاصی مانند نیتروژن، آرگون، هالوکربن‌ها یا دی‌اکسید کربن به‌عنوان عامل اطفاء حریق استفاده می‌شوند. این گازها، با کاهش غلظت اکسیژن محیط، فرایند احتراق را مختل می‌کنند و آتش را خاموش می‌سازند. این روش به‌ویژه در فضاهایی که امکان استفاده از آب یا مواد شیمیایی وجود ندارد، یا در فضاهایی که خطر آسیب به تجهیزات گران‌قیمت وجود دارد، ضروری است.
بیشتر بخوانید: طراحی سیستم اطفاء حریق گاز پایه برای اتاق سرور: راهنمای کامل و نکات کلیدی
اصول طراحی سیستم‌های اطفاء حریق گاز پایه:
در طراحی سیستم‌های اطفاء حریق گاز پایه، باید چندین عامل و ویژگی محیطی را در نظر گرفت تا سیستم به‌طور مؤثر عمل کند. از جمله مهمترین اصول طراحی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
-
انتخاب گاز مناسب:
یکی از مهمترین مراحل در طراحی سیستم‌های اطفاء حریق گاز پایه، انتخاب گاز مناسب است. هر گاز ویژگی‌های خاص خود را دارد و باید بر اساس نوع محیط، سوخت‌های موجود، و ویژگی‌های خاص فضا انتخاب شود. به‌عنوان مثال، گاز نیتروژن معمولاً برای فضاهایی که خطر آتش‌سوزی در آنها کمتر است و به‌ویژه در فضاهایی که نیاز به ایمنی بالا دارند، استفاده می‌شود. گازهای هالوکربنی، مانند FM-200 یا FE-36، اغلب در فضاهایی استفاده می‌شوند که تجهیزات الکترونیکی حساس وجود دارند، چرا که این گازها علاوه بر قدرت اطفاء حریق، آسیب کمتری به تجهیزات وارد می‌آورند.
-
محاسبه حجم فضای محافظت‌شده:
برای طراحی یک سیستم اطفاء حریق گاز پایه، لازم است حجم فضای محافظت‌شده به‌دقت محاسبه شود. این محاسبه به‌منظور تعیین مقدار گاز مورد نیاز برای ایجاد غلظت مناسب در فضای هدف انجام می‌شود. این حجم باید به‌دقت اندازه‌گیری شود تا سیستم قادر به توزیع یکنواخت گاز در تمام فضا باشد. علاوه بر حجم فضای خطر، ارتفاع و نوع اجزاء موجود در محیط نیز بر طراحی تأثیرگذار است.
-
محاسبه غلظت گاز مورد نیاز:
هر نوع خطر و محیط به مقدار خاصی از گاز برای اطفاء حریق نیاز دارد. برای مثال، در سوخت‌های کلاس A (مانند چوب، کاغذ و پارچه) و کلاس B (مانند مایعات قابل اشتعال)، غلظت گاز مورد نیاز برای خاموش کردن آتش متفاوت است. برای هر نوع گاز، استانداردهای مختلفی برای غلظت‌های مورد نیاز وجود دارد که باید بر اساس نوع خطر و الزامات محیطی تنظیم شوند. این غلظت معمولاً باید به‌گونه‌ای باشد که خطر را به‌طور کامل مهار کند بدون آنکه باعث آسیب به افراد یا محیط شود.
-
مکان‌یابی نازل‌ها:
نازل‌ها باید به‌گونه‌ای در فضای محافظت‌شده نصب شوند که قادر باشند گاز را به‌صورت یکنواخت در تمام فضای خطر توزیع کنند. نصب نازل‌ها باید به‌طور استراتژیک انجام شود تا از ایجاد هرگونه نقطه کور و ناکارآمدی جلوگیری شود. انتخاب صحیح نوع نازل‌ها، اندازه و تعداد آنها، از دیگر عوامل مهم در طراحی این سیستم‌ها است.
-
سیستم‌های تهویه و کنترل فشار:
سیستم‌های تهویه باید به‌گونه‌ای طراحی شوند که در هنگام فعال شدن سیستم اطفاء حریق، خود به‌طور خودکار بسته شوند. این امر از افزایش غیرقابل کنترل فشار و نشت گاز جلوگیری کرده و اطمینان می‌دهد که گاز عامل اطفاء حریق به‌طور مؤثر در فضای هدف پخش شود. علاوه بر این، سیستم‌های فشار باید قادر به حفظ فشار در حد مطلوب برای عملکرد بهینه سیستم باشند.
-
زمان تخلیه گاز:
زمان تخلیه گاز یکی از پارامترهای کلیدی در طراحی این سیستم‌ها است. سیستم باید به‌گونه‌ای طراحی شود که گاز به‌سرعت و به‌طور مؤثر در فضا تخلیه شود تا آتش قبل از گسترش مهار گردد. این زمان باید به‌گونه‌ای تنظیم شود که غلظت مورد نیاز گاز در تمام فضای محافظت‌شده ایجاد شود و از گسترش آتش جلوگیری شود.
الزامات غلظت طراحی:
غلطت گاز در سیستم‌های اطفاء حریق باید مطابق با استانداردهای بین‌المللی و با توجه به ویژگی‌های خاص فضا تنظیم شود. به‌عنوان مثال، برای آتش‌سوزی‌های ناشی از مواد قابل اشتعال، غلظت گاز به‌طور معمول باید بین ۲۵٪ تا ۴۰٪ حجم کل فضا باشد. این مقدار باید به‌گونه‌ای تنظیم شود که باعث کاهش اکسیژن محیط به اندازه‌ای شود که فرایند احتراق متوقف شود، اما همچنان میزان اکسیژن باقی‌مانده به‌اندازه‌ای باشد که برای تنفس افراد در فضای محافظت‌شده مناسب باشد.
بیشتر بخوانید: راز ماندگاری سیستم های اسپرینکلر: چطور با بازرسی و نگهداری حرفه‌ای، جان و مال‌مان را حفظ کنیم؟
نکات کلیدی در طراحی سیستم‌های اطفاء حریق:
- مناسب بودن طراحی با استانداردها: طراحی سیستم‌های اطفاء حریق باید مطابق با استانداردهای بین‌المللی مانند NFPA 2001، EN 15004 و UL 2129 انجام شود. این استانداردها نکات فنی و الزامات خاصی را برای طراحی سیستم‌های گاز پایه تعیین کرده‌اند.
- آموزش و تمرین: پس از نصب سیستم‌های اطفاء حریق، انجام آموزش‌های منظم برای کارکنان و استفاده از تمرین‌های شبیه‌سازی آتش‌سوزی ضروری است. این کار به افراد کمک می‌کند تا در مواقع اضطراری واکنش‌های صحیحی نشان دهند و از سیستم به‌طور مؤثر استفاده کنند.
- بررسی و نگهداری دوره‌ای: سیستم‌های اطفاء حریق گاز پایه باید به‌طور دوره‌ای بررسی و نگهداری شوند تا از عملکرد صحیح آنها اطمینان حاصل شود. این بررسی‌ها شامل تست فشار، بررسی نازل‌ها و سیستم‌های تهویه، و اطمینان از عدم نشت گاز است.
نتیجه‌گیری:
سیستم‌های اطفاء حریق گاز پایه به روش سیلاب کامل، به‌ویژه در فضاهای حساس و پرخطر، نقش بسیار مهمی در محافظت از تجهیزات و کاهش خسارات ناشی از آتش‌سوزی‌ها ایفا می‌کنند. طراحی صحیح این سیستم‌ها نیازمند محاسبات دقیق، انتخاب گاز مناسب، و نصب بهینه تجهیزات است. با رعایت اصول و الزامات طراحی، می‌توان از عملکرد بهینه سیستم‌های اطفاء حریق اطمینان حاصل کرد و از خطرات آتش‌سوزی در فضاهای حساس جلوگیری نمود.
سوالات متداول:
- چه نوع گازهایی برای سیستم‌های اطفاء حریق گاز پایه استفاده می‌شود؟
- گازهای هالوکربنی، نیتروژن، آرگون و دی‌اکسید کربن از گازهای متداول در سیستم‌های اطفاء حریق گاز پایه هستند.
- آیا سیستم‌های تهویه باید در هنگام فعال شدن سیستم اطفاء حریق خاموش شوند؟
- بله، سیستم‌های تهویه باید به‌طور خودکار بسته شوند تا از نشت گاز جلوگیری شود و فشار در حد مطلوب حفظ گردد.
- چه عواملی بر انتخاب نوع گاز تأثیر می‌گذارند؟
- نوع خطر، ویژگی‌های فضای محافظت‌شده، و هزینه‌ها از جمله عواملی هستند که در انتخاب گاز مناسب تأثیر دارند.
- چگونه می‌توان غلظت گاز مورد نیاز را محاسبه کرد؟
- غلظت گاز باید بر اساس حجم فضای محافظت‌شده، نوع خطر، و نوع گاز تعیین شود و معمولاً طبق استانداردهای بین‌المللی انجام می‌شود.
- آیا برای سیستم‌های اطفاء حریق گاز پایه نیاز به نگهداری دوره‌ای است؟
- بله، سیستم‌های اطفاء حریق باید به‌طور منظم بررسی و نگهداری شوند تا عملکرد صحیح آنها تضمین گردد.
