دتکتور گاز تشعشعی یکی از مدرن‌ترین ابزارهایی است که امروزه با هدف تشخیص تابش‌های الکترومغناطیسی خارج شده از حریق مورد استفاده قرار می‌گیرد. امروزه که ایمنی صنعتی و پیشگیری از خطرات آتش سوزی به یکی از دغدغه‌های اصلی در پروژه‌های بزرگ عمرانی، نفت و گاز، پتروشیمی و حتی فضاهای حساس شهری تبدیل شده است، استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته در سیستم‌های اعلام حریق امری ضروری به شمار می‌رود. یکی از مهمترین ابزارهایی که در این زمینه مورد استفاده قرار می‌گیرد، دتکتور گاز تشعشعی است که با بهره گیری از فناوری تشخیص امواج مادون قرمز و ماورا بنفش توانایی کشف سریع و دقیق شعله‌های آتش را در فضاهای باز یا بسته، حتی در شرایط سخت محیطی دارد. امروز و در این مقاله قصد داریم به طور کامل بگوییم که دتکتور گاز تشعشعی چیست؟ با ما همراه باشید.
دتکتور گاز تشعشعی چیست؟
ابتدا به بررسی پاسخ این سوال بپردازیم که دتکتور گاز تشعشعی چیست؟ دتکتور گاز تشعشعی یکی از انواع حسگرهای پیشرفته در سیستم‌های اعلام حریق است که برای شناسایی و کشف تابش‌های الکترومغناطیسی حاصل از شعله آتش مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع دتکتور با استفاده از سنسورهای خاص، امواج مادون قرمز، ماورا بنفش یا ترکیبی از هر دو را که در زمان سوختن مواد تولید می‌شوند، شناسایی کرده و با سرعت بالا هشدار حریق را صادر می‌کند. دتکتور گاز تشعشعی به دلیل عملکرد دقیق و حساسیت بالا، عموما در محیط‌هایی با خطر بالای آتش سوزی مانند پالایشگاه‌ها، انبارهای مواد شیمیایی، نیروگاه‌ها و صنایع نفت و گاز استفاده می‌شود. استفاده از دتکتور گاز تشعشعی باعث افزایش ایمنی و کاهش خطرات احتمالی می‌گردد، زیرا قادر است حریق را در مراحل اولیه و حتی در فضاهای باز یا دارای جریان هوای زیاد نیز شناسایی کند.
بیشتر بخوانید: دتکتور دود تصویری OSID | بررسی عملکرد در محیط‌های صنعتی
انواع دتکتور گاز تشعشعی چیست؟
اما لازم است بدانید که امروزه انواع مختلفی از دتکتور گاز تشعشعی وجود دارد که هر کدام از آن‌ها می‌توانند ویژگی‌های منحصر به فردی را ارائه دهند. با ما همراه باشید تا به شما بگوییم که انواع دتکتور گاز تشعشعی چیست.
دتکتور شعله ماورا بنفش
دتکتور شعله ماورا بنفش یا UV با استفاده از حسگرهای حساس به طول موج‌های کوتاه در بازه 180 تا 250 نانو متر، قادر است شعله‌هایی را که دارای تابش‌های ماورا بنفش هستند شناسایی کند. حال نحوه عملکرد این نوع دتکتور گاز تشعشعی چیست؟ این نوع دتکتور در عرض چند میلی ثانیه پس از وقوع آتش سوزی واکنش نشان داده و هشدار می‌دهد. از آنجایی که نور UV معمولا از منابع طبیعی مانند خورشید به راحتی به زمین نمی‌رسد، این دتکتورها در محیط‌های داخلی بسیار موثر و قابل اعتماد هستند. کاربرد اصلی دتکتور شعله UV در اتاق‌های تجهیزات صنعتی، آزمایشگاه‌ها، مخازن سوخت و پالایشگاه‌ها است که نیاز به کشف سریع حریق دارند.
دتکتور شعله مادون قرمز
دتکتور شعله مادون قرمز یا IR از حسگرهایی استفاده می‌کند که قادر به شناسایی تابش مادون قرمز ساطع شده از شعله‌ها هستند، به خصوص در طول موج‌های بالاتر از 700 نانو متر. این دتکتور نسبت به نور و گرمای منتشر شده از آتش بسیار حساس است و اغلب در محیط‌هایی استفاده می‌شود که شعله بدون دود یا گازهای قابل احتراق وجود دارد. به دلیل توانایی آن در نادیده گرفتن منابع نوری غیر آتش سوزی، این نوع دتکتور برای فضاهای باز مانند سکوهای نفتی، محوطه‌های صنعتی و خطوط انتقال سوخت بسیار مناسب است. تشخیص دقیق و کاهش هشدارهای کاذب، از مهمترین مزایای این مدل محسوب می‌شود و می‌تواند پاسخی به افرادی باشد که تمایل دارند بدانند که بهترین نوع دتکتور گاز تشعشعی چیست.
دتکتور گاز تشعشعی ترکیبی
دتکتور گاز تشعشعی ترکیبی که با نام UV/IR نیز شناخته می‌شود، با بهره گیری همزمان از حسگرهای UV و IR، دقت و قابلیت اطمینان بالاتری در شناسایی آتش سوزی فراهم می‌آورد. این نوع دتکتور همزمان دو طول موج متفاوت را بررسی می‌کند تا از بروز هشدارهای اشتباه در اثر منابع نوری مزاحم مانند نور خورشید، لامپ‌های فرا بنفش یا گرما جلوگیری شود. دتکتورهای UV/IR معمولا در محیط‌های صنعتی با ریسک بالا و همچنین مناطقی که به هشدارهای سریع و دقیق نیاز دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
دتکتور شعله چند طیفی
اما در نهایت، دتکتور شعله چند طیفی پیشرفته‌ترین نوع دتکتور گاز تشعشعی است که از چندین حسگر با طول موج‌های مختلف در محدوده‌های UV، IR و گاهی حتی Visible استفاده می‌کند. این دتکتورها با الگوریتم‌های پردازش سیگنال پیشرفته، توانایی بسیار بالایی در تشخیص شعله‌های مختلف تحت شرایط سخت محیطی دارند. از آن‌ها معمولا در صنایع هوا فضا، پتروشیمی، پالایشگاه‌ها و نیروگاه‌ها استفاده می‌شود که هرگونه تاخیر در اعلام حریق می‌تواند فاجعه بار باشد. دتکتورهای چند طیفی نه تنها دقیق‌تر هستند، بلکه نسبت به عوامل مزاحم محیطی مانند انعکاس نور، گرمای موتور یا تجهیزات صنعتی مقاوم‌تر عمل می‌کنند.
بیشتر بخوانید: معرفی 0 تا 100 بیم دتکتور اعلام حریق برای مبتدیان
شعاع پوشش دتکتور گاز تشعشعی چیست؟
یکی از مهمترین سوالاتی که به وجود می‌آید این است که میزان شعاع پوشش دتکتور گاز تشعشعی چیست؟ شعاع پوشش دتکتور گاز تشعشعی بسته به نوع و مدل آن متفاوت است، اما به طور کلی می‌تواند مساحتی به وسعت 30 تا 60 متر را در شرایط استاندارد و بدون موانع پوشش دهد. این دتکتورها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که بتوانند شعله‌های آتش را حتی در فاصله‌های دور و در محیط‌های صنعتی باز یا نیمه باز شناسایی کنند. برای مثال، یک دتکتور شعله چند طیفی پیشرفته ممکن است تا فاصله 90 متر نیز قابلیت تشخیص شعله را داشته باشد، مخصوصا اگر زاویه دید گسترده‌ای بین 90 تا 120 درجه داشته باشد.
لازم به ذکر است که شعاع پوشش دتکتور گاز تشعشعی به عواملی مانند ارتفاع نصب، نوع سوخت مورد استفاده در محیط، وجود موانع فیزیکی و شدت نور پس زمینه نیز بستگی دارد. به همین منظور، برای طراحی صحیح سیستم اعلام حریق و اطمینان از عملکرد موثر، محاسبه دقیق شعاع پوشش هر دتکتور گاز تشعشعی با توجه به شرایط محل نصب ضروری است. استفاده از دتکتورهایی با شعاع پوشش بالا نه تنها امنیت محیط را افزایش می‌دهد، بلکه موجب صرفه جویی در تعداد تجهیزات و هزینه‌های نصب نیز خواهد شد.
نحوه نصب دتکتور گاز تشعشعی چیست؟
به منظور این که بتوانید شاهد بیشتری بهره وری و عملکرد بهینه از این محصولات باشید، باید بدانید که نحوه نصب دتکتور گاز تشعشعی چیست؟ در این قسمت از مقاله به طور کامل به بررسی پاسخ این سوال می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
انتخاب محل نصب مناسب بر اساس زاویه دید و شعاع پوشش
اولین و مهمترین مرحله در نصب دتکتور گاز تشعشعی، انتخاب محل مناسب نصب است. دتکتورهای شعله برای عملکرد صحیح نیاز به دید مستقیم به منطقه مورد حفاظت دارند و نباید هیچ مانعی مانند دیوار، ستون یا تجهیزات صنعتی در مسیر دید آن‌ها قرار داشته باشد. بنابراین باید آن‌ها را در ارتفاع 2 تا 6 متری و با زاویه دید گسترده نصب کرد تا شعاع پوشش مشخص شده توسط سازنده به طور کامل فراهم شود. نصب در مکان‌هایی با کمترین بازتاب نور و حداقل موانع فیزیکی موجب افزایش دقت در تشخیص شعله و کاهش هشدارهای کاذب می‌شود.
توجه به منابع نوری مزاحم و عوامل محیطی
مرحله دوم در نصب دتکتور گاز تشعشعی، تحلیل محیط و حذف یا دوری از منابع مزاحم نوری است. دتکتورهای UV، IR و ترکیبی ممکن است تحت تاثیر منابع نوری مصنوعی مانند لامپ‌های پر قدرت، جوشکاری یا بازتاب نور خورشید قرار بگیرند و دچار هشدارهای اشتباه شوند. برای جلوگیری از این مشکل، باید دتکتور را طوری تنظیم و نصب کرد که میدان دید آن به دور از این منابع باشد. همچنین باید شرایط محیطی نظیر گرد و غبار، بخار، دودهای صنعتی و دمای بالا نیز بررسی شود، چون این عوامل می‌توانند بر حساسیت و عملکرد دتکتور اثر منفی وارد کنند.
تنظیم زاویه و جهت گیری دقیق دتکتور
اما پس از نصب فیزیکی، گام سوم، تنظیم زاویه دید و جهت گیری دقیق دتکتور گاز تشعشعی است. این دتکتورها باید به گونه‌ای نصب شوند که میدان دید آن‌ها به طور کامل ناحیه حساس به حریق را پوشش دهد. بسیاری از دتکتورها دارای براکت قابل تنظیم هستند که امکان تغییر زاویه عمودی و افقی را فراهم می‌کند. بررسی و تنظیم زاویه به ویژه در فضاهای دارای موانع یا سطوح متعدد اهمیت دارد، زیرا خط دید مستقیم به آتش سوزی برای عملکرد صحیح الزامی است. لذا بهتر است پس از نصب، یک تست عملکرد با شبیه سازی شعله انجام شود تا از زاویه تنظیم شده اطمینان حاصل گردد.
اتصال صحیح به سیستم اعلام حریق مرکزی
در چهارمین گام، باید دتکتور گاز تشعشعی را به درستی به پنل مرکزی سیستم اعلام حریق متصل کرد. اتصال به سیستم‌های آدرس پذیر یا متعارف باید طبق نقشه‌های سیم کشی ارائه شده توسط سازنده انجام شود. بیشتر دتکتورهای تشعشعی دارای ترمینال‌های خروجی برای اتصال به سیستم‌های هشدار دهنده، پنل کنترل و منابع تغذیه هستند. استفاده از کابل‌های مقاوم در برابر حرارت، محافظت شده و استاندارد، تضمین می‌کند که دتکتور حتی در شرایط اضطراری نیز عملکرد موثر داشته باشد. فراموش نکنید که اتصال صحیح همچنین امکان مانیتورینگ لحظه‌ای و ثبت گزارش‌های خطا یا هشدار را برای کاربران این سیستم ایمنی فراهم می‌سازد.
انجام تست و کالیبراسیون اولیه پس از نصب
و اما در نهایت و در آخرین مرحله، نوبت تست و کالیبراسیون اولیه دتکتور گاز تشعشعی است تا از صحت عملکرد آن اطمینان حاصل شود. پس از نصب کامل، باید با استفاده از شعله‌های کنترل شده یا تجهیزات تست استاندارد، عملکرد دتکتور مورد ارزیابی قرار گیرد. همچنین در این مرحله می‌توان سطح حساسیت دتکتور را بسته به شرایط محیطی تنظیم کرد. بررسی زمان واکنش، زاویه تشخیص و صحت اتصال به سیستم اعلام حریق باید انجام شود. برخی مدل‌ها دارای نرم افزار اختصاصی برای کالیبراسیون دقیق و دریافت لاگ عملکرد هستند.
بیشتر بخوانید: نحوه ریست شستی اعلام حریق – 4 روش اصلی
کلام پایانی
همانگونه که دیدید در این مقاله به طور کامل به بررسی این سوال پرداختیم که دتکتور گاز تشعشعی چیست؟ دانستیم که دتکتور گاز تشعشعی به عنوان یکی از پیشرفته‌ترین اجزای سیستم اعلام حریق، با دقت و سرعت بالا قادر است شعله‌های آتش را در مراحل اولیه شناسایی کرده و هشدار لازم را صادر نماید. با توجه به تنوع این تجهیزات شامل دتکتورهای UV، IR، ترکیبی UV/IR و مدل‌های چند طیفی، می‌توان برای هر محیط خاص، گزینه‌ای مناسب انتخاب کرد که حداکثر پوشش ایمنی را فراهم آورد. ضمن سپاس از همراهی شما عزیزان با ما تا پایان این مقاله، امیدواریم مطالب ارائه شده برای شما مفید بوده باشد و دانسته باشید که دتکتور گاز تشعشعی چیست.
مجموعه اسپین الکتریک به عنوان یکی از بهترین تامین کنندگان سیستم‌های اعلام حریق و سیستم‌های اطفا حریق، آماده است تا به شما عزیزان، مشاوره رایگان پیش از خرید را ارائه دهد. شما می‌توانید جهت کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره رایگان، از طریق پل‌های ارتباطی با کارشناسان ما تماس حاصل فرمایید.
