اتاق‌های سرور یکی از مهم‌ترین بخش‌ها در هر سازمان یا مرکز داده‌ای هستند. این اتاق‌ها محل ذخیره‌سازی، پردازش و انتقال داده‌ها می‌باشند و به‌دلیل استفاده از تجهیزات الکترونیکی حساس و گران‌قیمت، نگهداری آن‌ها نیازمند دقت بسیار بالایی است. یکی از بزرگ‌ترین تهدیدهایی که می‌تواند این اتاق‌ها را به خطر بیندازد، آتش‌سوزی است. بنابراین، سیستمهای اطفاء حریق مناسب برای اتاق سرور از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند.
این مقاله به بررسی روش‌ها و سیستمهای مختلف اطفاء حریق مناسب برای اتاق سرور می‌پردازد و نکاتی در خصوص نحوه انتخاب و استفاده از این سیستم‌ها ارائه می‌دهد.
ویژگی‌های خاص اتاق سرور
سیستم اعلام حریق اتاق سرور معمولاً مملو از تجهیزات الکترونیکی پیچیده و حساس به دما هستند. برخی از ویژگی‌های این اتاق‌ها که بر انتخاب سیستم اطفاء حریق تأثیرگذار است عبارتند از:
- حساسیت تجهیزات: اکثر تجهیزات در اتاق سرور به شدت به دما، رطوبت و حتی تغییرات جزئی در شرایط محیطی حساس هستند. بنابراین، سیستم اطفاء حریق باید به‌گونه‌ای طراحی شود که هیچ‌گونه آسیبی به این تجهیزات وارد نکند.
- نبود دسترسی مداوم: بسیاری از اتاق‌های سرور به‌گونه‌ای طراحی میشوند که انسان به‌طور مستقیم در آن‌ها حضور ندارد یا زمان حضور بسیار کوتاه است. در نتیجه، سیستم اطفاء حریق باید به‌گونه‌ای عمل کند که برای افراد موجود در محیط هیچ‌گونه خطری نداشته باشد.
- دسترسی محدود: ورود به اتاق‌های سرور ممکن است برای اطفاء حریق دشوار باشد؛ به همین دلیل سیستمهای اتوماتیک و هوشمند برای اطفاء حریق مناسب‌تر هستند.
بیشتر بخوانید: اصول حفاظت در برابر حریق برای ایمنی در برابر آتش سوزی
روش‌ها و سیستمهای اطفاء حریق
برای اطفاء حریق در اتاق‌های سرور، روش‌ها و سیستمهای مختلفی وجود دارد که می‌توان آن‌ها را بر اساس نوع ماده خاموش‌کننده به چند دسته تقسیم کرد. در ادامه، برخی از رایج‌ترین سیستم‌ها بررسی میشوند.
۱. سیستم گازی (گازهای بی‌اثر)
یکی از بهترین گزینه‌ها برای اطفاء حریق در اتاق‌های سرور، استفاده از گازهای بی‌اثر مانند نیتروژن یا آرگون است. این گازها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که میزان اکسیژن در محیط را کاهش می‌دهند و به این ترتیب آتش را خاموش میکنند. این سیستم‌ها مزایای زیادی دارند:
بیشتر بخوانید: نکات کلیدی در نصب اسپرینکلرها و رعایت استانداردها
- عدم آسیب به تجهیزات: گازهای بی‌اثر مانند نیتروژن هیچ‌گونه آسیب فیزیکی به تجهیزات وارد نمی‌کنند و بنابراین برای اتاق‌های سرور بسیار مناسب هستند.
- عدم باقی‌مانده: برخلاف آب یا کف، این گازها هیچ‌گونه باقی‌مانده‌ای از خود به‌جا نمی‌گذارند که ممکن است موجب آسیب به تجهیزات شود.
- عملکرد سریع: سیستمهای گازی می‌توانند در مدت زمان بسیار کوتاهی آتش را خاموش کنند.
۲. سیستم گازی شیمیایی
این سیستم‌ها از گازهایی مانند فلوئورکتون استفاده میکنند که به‌وسیله جذب گرمای شعله و توقف واکنش‌های شیمیایی آتش، باعث خاموش شدن آن میشوند. این سیستم‌ها به‌ویژه برای فضاهایی که دارای تجهیزات حساس به رطوبت هستند، بسیار مناسب هستند. مزایای این سیستم‌ها عبارتند از:
- عملکرد سریع: این گازها در مدت زمان بسیار کوتاهی آتش را مهار میکنند.
- ایمنی برای تجهیزات: گازهای شیمیایی هیچ‌گونه آسیب به تجهیزات الکترونیکی نمی‌زنند و از آن‌ها محافظت میکنند.
- بی‌خطر برای انسان: این گازها بی‌خطر برای انسان‌ها هستند و می‌توانند بدون ایجاد مشکلات تنفسی آتش را خاموش کنند.
۳. سیستم دی‌اکسید کربن
دی‌اکسید کربن یکی دیگر از گازهایی است که برای اطفاء حریق در اتاق‌های سرور مورد استفاده قرار می‌گیرد. این گاز با کاهش سطح اکسیژن در محیط و به تبع آن کاهش دمای شعله، باعث خاموش شدن آتش میشود. اگرچه دی‌اکسید کربن بسیار مؤثر است، اما باید توجه داشت که در صورت حضور افراد در محیط، ممکن است خطرات جدی به‌وجود آید، چرا که این گاز می‌تواند باعث خفگی شود.
۴. سیستم آبی
استفاده از سیستمهای آبی برای اطفاء حریق در اتاق‌های سرور به هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود. آب می‌تواند باعث آسیب‌های جبران‌ناپذیری به تجهیزات الکترونیکی حساس شود و خطراتی مانند برق‌گرفتگی را به‌دنبال داشته باشد. در صورتی که سیستمهای دیگر کارآیی نداشته باشند، استفاده از آب تنها در شرایط خاص و به‌عنوان آخرین راه‌حل ممکن است.
عملکرد سیستم اطفا حریق اتاق سرور چگونه است؟
سیستم اطفا حریق اتاق سرور به دلیل حساسیت بالای این محیط، عموما از ترکیبی از دتکتورهای دود، حرارت و شعله به همراه گازهای خاموش کننده استفاده میکند. دتکتورهای آشکار ساز دود اپتیکال (Photoelectric) و یونیزاسیون به صورت مداوم هوای اتاق را بررسی میکنند تا ذرات دود ناشی از سوختن کابل‌ها یا تجهیزات الکترونیکی را تشخیص دهند. در صورت شناسایی خطر، سیگنال به پنل مرکزی اعلام حریق ارسال شده و هشدارهای صوتی و تصویری فعال میشوند. از آن جا که آب می‌تواند به سرورها آسیب برساند، در بسیاری از سیستم‌ها از گازهای خاموش کننده مانند FM-200 یا Novec 1230 استفاده میشود که بدون باقی گذاشتن رسوبات، آتش را خاموش میکنند. این سیستم‌ها معمولا دارای تاخیر 30 ثانیه‌ای قبل از انتشار گاز هستند تا پرسنل فرصت تخلیه یا قطع سیستم را داشته باشند.
اما لازم است بدانید که سیستم اطفا حریق اتاق سرور اغلب به سیستمهای مدیریت ساختمان و سیستم نظارت از راه دور متصل است تا در صورت بروز حریق، علاوه بر فعال کردن آژیرها و چراغ‌های هشدار، به صورت خودکار تهویه هوا را قطع کند و اطلاع رسانی به مسئولان از طریق SMS یا ایمیل انجام شود. برخی از سیستمهای پیشرفته حتی قابلیت تشخیص حرارت تفاضلی را دارند تا افزایش ناگهانی دما را سریعتر از دتکتورهای حرارت ثابت شناسایی کنند. همچنین، برای کاهش خطاهای احتمالی، از آشکار سازهای چند معیاره استفاده میشود که همزمان دود، حرارت و گازهای احتراق را تحلیل میکنند تا از هشدارهای کاذب جلوگیری به عمل آید.
راهنمای نصب سیستم اعلام حریق اتاق سرور
اتاق سرور به عنوان قلب فناوری اطلاعات هر سازمان، دارای تجهیزات حساسی است که آسیب به آن‌ها می‌تواند موجب از دست رفتن داده‌ها و توقف فعالیت‌های حیاتی شود. به همین منظور نصب صحیح سیستم اطفا حریق اتاق سرور از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. با ما همراه باشید تا به بررسی راهنمای این عمل بپردازیم:
بررسی نیازها و انتخاب نوع سیستم اعلام حریق مناسب
نخستین قدم در نصب سیستم اطفا حریق اتاق سرور، بررسی دقیق نیازهای فضا و انتخاب نوع سیستم مناسب است. برای اتاق سرور، معمولا از سیستمهای اعلام حریق هوشمند استفاده میشود که قابلیت تشخیص زود هنگام دود یا افزایش دما را با دقت بالا دارند. سنسورهای نقطه‌ای دود، دتکتورهای حرارتی و گاز و حتی سیستمهای تشخیص لیزری مخصوص دیتا سنترها گزینه‌های مناسبی هستند. انتخاب سیستم باید با توجه به اندازه اتاق، چیدمان تجهیزات و همچنین میزان حساسیت به خطا صورت گیرد.
طراحی نقشه نصب و جانمایی تجهیزات اعلام حریق
در این مرحله، مهندسین فنی باید نقشه دقیق نصب سیستم اعلام حریق را طراحی کنند. محل نصب دتکتورها، آژیرها، پنل مرکزی و شستی‌های دستی باید به گونه‌ای انتخاب شوند که تمام نواحی بحرانی را پوشش دهند. مخصوصا دتکتورها باید در بالای رک‌های سرور و سقف کاذب نصب شوند تا نقاط پنهان نیز تحت پوشش باشند. همچنین مسیر کابل کشی باید به صورت بهینه، با حداقل تداخل الکترو مغناطیسی و با رعایت استاندارد NFPA 72 یا EN54 طراحی گردد.
نصب پنل مرکزی اعلام حریق در موقعیت مناسب
پنل مرکزی به عنوان مغز سیستم اعلام حریق باید در مکانی نصب شود که در شرایط اضطراری دسترسی سریع و آسان داشته باشد. عموما پنل اعلام حریق در بیرون از اتاق سرور و در اتاق کنترل یا امنیت نصب میشود تا در صورت بروز حادثه، دسترسی به اطلاعات سیستم و فعال سازی فرمان قطع برق و تهویه امکان پذیر باشد. این پنل باید در برابر نفوذ گرد و غبار، رطوبت و نوسانات برق محافظت شود و مجهز به باتری پشتیبان باشد تا در زمان قطع برق نیز فعال بماند.
نصب دتکتورهای دود، حرارت و شعله در نقاط بحرانی
در این مرحله از نصب سیستم اعلام حریق اتاق سرور، دتکتورها باید در نقاطی نصب شوند که بیشترین احتمال شروع حریق وجود دارد. در اتاق سرور، این نقاط شامل سقف کاذب، فضای بالای رک‌ها و در نزدیکی تجهیزات تغذیه برق است. استفاده از دتکتور دود لیزری نیز در محیط‌های با حساسیت بالا توصیه میشود زیرا این سنسورها قادر هستند حتی کمترین ذرات دود را تشخیص دهند. همچنین اگر تهویه قوی در اتاق وجود دارد، بهتر است از دتکتورهای مکنده استفاده شود تا عملکرد سنسور تحت تاثیر جریان هوا قرار نگیرد.
نصب آژیرها و فلاشرهای هشدار دهنده
طبیعی است که نصب صحیح آزیرها و آلارم‌های هشدار اهمیت بسیار بالایی در سیستم اطفا حریق اتاق سرور دارد. به طور استاندارد، آژیرهای هشدار دهنده باید به گونه‌ای نصب شوند که صدای هشدار در تمام بخش‌های اطراف اتاق سرور قابل شنیدن باشد. در کنار آژیر، استفاده از فلاشرهای نوری به ویژه در مکان‌هایی با صدای زمینه بالا نیز ضروری است. این هشدار دهنده‌ها هموما در ورودی‌ها، سالن کنترل و راهروهای اطراف نصب میشوند و باید از نوع مقاوم در برابر گرد و غبار و رطوبت باشند تا عملکرد آن‌ها در طول زمان دچار اختلال نشود.
نصب شستی اعلام حریق دستی در بیرون اتاق سرور
به صورت استاندارد، شستی‌های اعلام حریق باید در مکان‌های مشخص، مانند خروجی اضطراری اتاق سرور یا ورودی اصلی آن، نصب شوند. این شستی‌ها به پرسنل امکان می‌دهند که در صورت مشاهده دود یا حریق، به صورت دستی هشدار را فعال کنند. این ابزار ساده اما موثر، نقش مهمی در تشخیص سریع حریق توسط افراد و تسریع در روند اطفای حریق دارد. شایان ذکر است که شستی‌ها باید دارای پوشش شفاف محافظتی و دستور العمل‌های واضح باشند.
برقراری ارتباط سیستم اعلام حریق و تست نهایی
در اغلب اتاق‌های سرور، سیستم اعلام حریق به سیستم اطفای حریق گازی متصل میشود. این ارتباط باید به گونه‌ای برقرار شود که در صورت تایید هشدار توسط دتکتورها، فرمان تخلیه گاز به سیستم اطفا ارسال گردد. این سیستمهای هوشمند معمولاا دو مرحله‌ای طراحی میشوند تا از تخلیه ناخواسته گاز جلوگیری شود. در پایان نیز پس از نصب کامل تجهیزات سیستم اعلام حریق اتاق سرور، باید تست عملیاتی انجام شود. این تست شامل فعال سازی هر یک از دتکتورها، بررسی واکنش پنل مرکزی، بررسی عملکرد آژیر و فلاشر و لذا، تست ارتباط با سیستم اطفای حریق است.
انتخاب مناسب سیستم اعلام حریق اتاق سرور
انتخاب بهترین سیستم اطفاء حریق برای اتاق سرور به عواملی همچون ویژگی‌های اتاق، نوع تجهیزات، محدودیت‌های بودجه و خطرات احتمالی بستگی دارد. به‌طور کلی، سیستمهای گازی (خصوصاً گازهای بی‌اثر یا شیمیایی) بهترین گزینه برای اطفاء حریق در اتاق‌های سرور هستند، زیرا:
- هیچ‌گونه آسیب به تجهیزات وارد نمی‌کنند.
- عملکرد سریع و موثری دارند.
- هیچ‌گونه باقی‌مانده‌ای از خود به‌جا نمی‌گذارند.
- ایمنی بالایی برای انسان‌ها دارند.
گازهای اطفاء حریق به دلیل ویژگی‌های خاص خود در هنگام خاموش کردن آتش، می‌توانند تأثیرات مختلفی بر سلامت انسان و محیط زیست داشته باشند. برخی از گازها به‌دلیل خاصیت شیمیایی و فیزیکی‌شان برای اطفاء حریق به‌کار می‌روند، اما این گازها در کنار کارایی بالا در خاموش کردن آتش، می‌توانند خطراتی نیز برای انسان و محیط زیست ایجاد کنند. در ادامه به توضیح دقیق این تأثیرات خواهیم پرداخت.
تأثیر گازهای اطفاء حریق بر سلامت انسان
۱. گاز دی‌اکسید کربن (CO₂)
- سلامت انسان:
دی‌اکسید کربن یکی از گازهای رایج در سیستمهای اطفاء حریق است. این گاز به‌طور عمده برای کاهش اکسیژن محیط و خاموش کردن آتش به‌کار می‌رود. در غلظت‌های بالا، دی‌اکسید کربن می‌تواند باعث اختلال در تنفس و خطر خفگی شود. در صورت قرار گرفتن افراد در محیطی که دی‌اکسید کربن در آن تخلیه شده باشد، سطح اکسیژن به‌طور شدید کاهش می‌یابد و فرد دچار کمبود اکسیژن و مشکلات تنفسی میشود. - موارد ایمنی:
استفاده از این گاز در محیط‌های بسته باید تحت کنترل دقیق صورت گیرد و افراد قبل از تخلیه سیستمهای دی‌اکسید کربن باید از محیط خارج شوند. از آنجا که این گاز به‌خوبی قابل تشخیص نیست (بی‌بو و بی‌رنگ)، خطرات ناشناخته‌ای برای انسان‌ها به‌وجود می‌آورد.
۲. گاز نیتروژن (N₂)
- سلامت انسان:
نیتروژن یک گاز بی‌اثر است و به‌طور معمول هیچ‌گونه تأثیر منفی بر سلامت انسان ندارد، چرا که بدن انسان معمولاً ۷۸ درصد نیتروژن تنفس میکند. با این حال، اگر نیتروژن به‌طور بیش از حد در یک محیط وارد شود، می‌تواند سطح اکسیژن را به‌طور خطرناکی کاهش دهد و به‌دنبال آن ریسک خفگی برای انسان‌ها به‌وجود آید. بنابراین، در صورت استفاده از سیستمهای نیتروژن باید محیط به‌طور کامل از نظر میزان اکسیژن بررسی شود تا خطرات احتمالی جلوگیری شود. - موارد ایمنی:
در محیط‌های محدود و بسته، تخلیه نیتروژن باید با دقت و کنترل شده باشد و اطمینان حاصل شود که قبل از ورود مجدد افراد، سطح اکسیژن به مقدار ایمن برگشته است.
۳. گاز فلوئورکتون (Novec 1230)
- سلامت انسان:
این گاز برای اطفاء حریق در فضاهایی با تجهیزات حساس به‌کار می‌رود. در غلظت‌های معمولی، فلوئورکتون هیچ‌گونه اثر سمی یا تنفسی برای انسان‌ها ندارد و برای افراد ایمن است. با این حال، در صورت قرار گرفتن در غلظت‌های بسیار بالا و در مدت زمان طولانی، ممکن است باعث تحریک تنفسی و عوارض دیگر شود. اما به‌طور کلی، فلوئورکتون به دلیل ماهیت غیر سمی خود از گازهای ایمن برای انسان‌ها در نظر گرفته میشود. - موارد ایمنی:
سیستمهای تخلیه فلوئورکتون به‌طور معمول در فضاهایی قرار می‌گیرند که انسان‌ها نباید حضور داشته باشند. بنابراین، استفاده از این گاز در اتاق‌های سرور یا سایر فضاهای حساس، به‌طور اتوماتیک و بدون حضور انسان صورت می‌گیرد.
۴. گاز هپتافلوئوروپروپان (FM-200)
- سلامت انسان:
هپتافلوئوروپروپان یا FM-200 یکی از گازهای شیمیایی است که در سیستمهای اطفاء حریق به‌کار می‌رود. این گاز از نظر سمی بودن برای انسان در سطح بسیار پایین است. با این حال، در غلظت‌های بسیار بالا، مانند سایر گازهای اطفاء حریق، ممکن است آسیب‌هایی به سیستم تنفسی و قلب وارد کند. به‌طور کلی، این گاز برای انسان‌ها ایمن در نظر گرفته میشود، البته در صورت استفاده در غلظت‌های بالا، باید احتیاط‌های لازم رعایت شود. - موارد ایمنی:
در هنگام استفاده از این گاز، حضور انسان‌ها در فضاهای بسته باید محدود شود تا خطرات احتمالی به حداقل برسد. این گاز برای استفاده در فضاهایی طراحی شده که در هنگام تخلیه گاز، افراد در آنجا حضور نداشته باشند.
تأثیر گازهای اطفاء حریق بر محیط زیست
۱. گاز دی‌اکسید کربن (CO₂)
- محیط زیست:
دی‌اکسید کربن یک گاز گلخانه‌ای است که به افزایش گرمایش جهانی و تغییرات اقلیمی کمک میکند. با این حال، میزان دی‌اکسید کربن تخلیه‌شده در سیستمهای اطفاء حریق به‌طور محدود و در فواصل زمانی خاص است و نمی‌تواند تأثیرات بلندمدت زیادی بر محیط زیست داشته باشد. بنابراین، استفاده از این گاز در سیستمهای اطفاء حریق نسبت به گازهای دیگر تأثیرات زیست‌محیطی کمتری دارد.
۲. گاز فلوئورکتون (Novec 1230)
- محیط زیست:
فلوئورکتون به‌عنوان یک گاز شیمیایی، برخلاف برخی گازهای قدیمی‌تر، تأثیرات منفی زیادی بر محیط زیست ندارد. این گاز از نظر تخریب لایه اوزون و اثرات گرمایش جهانی بسیار کم‌خطر است. به همین دلیل، در حال حاضر به‌عنوان یک جایگزین ایمن‌تر برای گازهای قدیمی شناخته میشود. بنابراین، این گاز در مقایسه با سایر گازهای شیمیایی اطفاء حریق، از نظر زیست‌محیطی کمتر مضر است.
۳. گاز هپتافلوئوروپروپان (FM-200)
- محیط زیست:
هپتافلوئوروپروپان یا FM-200 نسبت به گازهای دیگر مانند هالون، تأثیر کمتری بر محیط زیست دارد. این گاز از نظر تخریب لایه اوزون صفر است و در مقایسه با برخی گازهای دیگر، کمتر بر گرمایش جهانی تأثیر می‌گذارد. بنابراین، از نظر زیست‌محیطی انتخاب مناسبی است، اما همچنان باید در حد معقول و با دقت استفاده شود.
۴. گاز هالون (Halon)
- محیط زیست:
هالون‌ها، به‌ویژه هالون ۱۳۰۱ و هالون ۱۲۱۱، به‌دلیل تأثیرات بسیار منفی بر لایه اوزون و نقش آن‌ها در افزایش گرمایش جهانی، دیگر به‌طور گسترده در سیستمهای اطفاء حریق استفاده نمی‌شوند. این گازها به دلیل تخریب لایه اوزون و اثرات بلندمدت منفی بر محیط زیست، به‌طور کامل از بسیاری از کشورها حذف شده‌اند.
نتیجه‌گیری
اتاق‌های سرور به‌عنوان یکی از بخش‌های حیاتی هر سازمان، نیازمند حفاظت ویژه از آتش‌سوزی هستند. انتخاب سیستم مناسب برای اعلام حریق اتاق سرور باید به‌طور دقیق و با توجه به ویژگی‌های خاص این محیط‌ها انجام شود. سیستمهای گازی مانند نیتروژن و فلوئورکتون به‌عنوان بهترین گزینه‌ها برای خاموش کردن آتش در اتاق‌های سرور شناخته میشوند، چرا که همزمان با خاموش کردن آتش، از آسیب به تجهیزات حساس و گران‌قیمت جلوگیری میکنند.
در نهایت، اهمیت سیستمهای اعلام حریق اتوماتیک و دقیق در اتاق‌های سرور غیرقابل‌انکار است و برای حفظ امنیت اطلاعات و تجهیزات، باید به‌طور جدی به آن‌ها توجه کرد. برای انتخاب بهترین سیستم اعلام حریق اتاق سرور، توصیه می‌کنیم با کارشناسان ما در اسپین الکتریک مشورت کنید تا با استفاده از سیستمهای پیشرفته و متناسب با نیازهای خاص اتاق‌های سرور شما، بهترین گزینه را انتخاب کنید.
اگر به‌دنبال یک سیستم اعلام حریق اتاق سرور ایمن و کارآمد هستید، همین حالا با اسپین الکتریک تماس بگیرید. تیم متخصص ما آماده است تا مشاوره فنی دقیق و انتخاب بهترین راهکارها برای اطفاء حریق اتاق سرور شما را ارائه دهد. امنیت داده‌ها و تجهیزات شما در دستان ماست!
اگر به دنبال خرید بیم دتکتو هستید، همین حالا به فروشگاه اینترنتی اسپین الکتریک مراجعه کنید. ما مجموعه‌ای از بهترین برندهای بیم دتکتور را با مناسب ترین قیمت بیم دتکتور و گارانتی اصالت کالا ارائه می‌دهیم. برای مشاهده مشخصات فنی، مقایسه مدل‌ها و ثبت سفارش آنلاین، همین حالا وارد سایت شوید و با چند کلیک ساده، خریدی مطمئن را تجربه کنید!
