روش های غیر فعال کردن سیستم اعلام حریق از جمله موضوعاتی هستند که آگاهی از آن‌ها برای مدیران تاسیسات، کارشناسان ایمنی و حتی صاحبان ساختمان‌های مسکونی و اداری اهمیت بالایی دارد. سیستم اعلام حریق به عنوان یکی از اصلی‌ترین ابزارهای محافظت در برابر آتش سوزی، همواره باید فعال و آماده به کار باشد. با این حال در شرایط خاصی مانند انجام تعمیرات، بازسازی، تست‌های فنی یا جلوگیری از آلارم‌های کاذب، لازم است این سیستم به صورت موقت غیر فعال شود. شناخت دقیق روش‌های ایمن برای انجام این کار، از بروز آسیب به تجهیزات و ایجاد خطرات احتمالی جلوگیری می‌کند. در همین راستا و در این مقاله، قصد داریم به بررسی آموزش غیر فعال کردن سیستم اعلام حریق بپردازیم. ما را تا پایان همراهی کنید.
معرفی روش های غیر فعال کردن سیستم اعلام حریق
راهکارهای مختلفی وجود دارد که می‌تواند منجر به غیر فعال شدن سیستم اعلام حریق منجر شود. اما شما باید بدانید که در هر شرایطی، بهره گیری از کدام روش بهتر است؟ با ما همراه باشید تا به معرفی بهترین روش های غیر فعال کردن سیستم اعلام حریق بپردازیم:
غیر فعال کردن از طریق پنل کنترل مرکزی
یکی از مطمئن‌ترین و اصولی‌ترین روش های غیر فعال کردن سیستم اعلام حریق، استفاده از پنل کنترل مرکزی است. این پنل به عنوان مغز سیستم عمل می‌کند و وظیفه کنترل و پایش لیست تمام تجهیزات اعلام حریق را بر عهده دارد. برای غیر فعال سازی، کافی است کاربر مجاز با وارد کردن رمز عبور مدیریتی وارد منوی تنظیمات شود و وضعیت سیستم را از حالت «Active» به حالت «Disable» یا «Maintenance» تغییر دهد. این روش باعث می‌شود تمام سیگنال‌های ارسالی از دتکتورها نادیده گرفته شوند و از فعال شدن ناگهانی آژیرها جلوگیری شود. این روش به ویژه در زمان تعمیرات، بازسازی ساختمان یا انجام تست‌های دوره‌ای بسیار کاربردی است، زیرا امنیت سیستم حفظ می‌شود و پس از پایان کار به راحتی می‌توان سیستم را دوباره فعال کرد.
قطع برق تغذیه یا خارج کردن فیوز سیستم
یکی دیگر از روش های غیر فعال کردن سیستم اعلام حریق، قطع منبع تغذیه اصلی یا خارج کردن فیوز سیستم است. در این حالت، جریان برق از منبع اصلی به سیستم قطع می‌شود و به طور کامل از مدار خارج می‌گردد. این روش باید فقط در شرایط اضطراری یا در زمان تعمیرات کلی مدار استفاده شود، زیرا در این وضعیت هیچ گونه حفاظت یا هشدار حریق فعال نخواهد بود. در بسیاری از مدل‌های پیشرفته، پس از قطع برق، سیستم به طور خودکار وارد حالت هشدار می‌شود تا کاربر متوجه غیر فعال بودن آن گردد. نکته مهم در این روش، رعایت نکات ایمنی و ثبت زمان قطع سیستم در دفتر نگهداری تجهیزات ایمنی است تا بعدا در گزارش‌های فنی لحاظ شود.
غیر فعال کردن زون‌های خاص
ممکن است بدانید که در سیستم‌های اعلام حریق مدرن، قابلیت ایزوله یا غیر فعال کردن زون‌های خاص وجود دارد. به عنوان مثال، اگر در یک بخش از ساختمان عملیات جوشکاری یا بازسازی در حال انجام باشد و احتمال فعال شدن ناگهانی دتکتورهای دود یا حرارت وجود داشته باشد، می‌توان تنها همان زون را از مدار خارج کرد. این کار از طریق پنل مرکزی یا نرم افزار کنترل انجام می‌شود و سایر بخش‌های سیستم همچنان فعال باقی می‌مانند. مزیت این روش در مقایسه با قطع کامل سیستم این است که حفاظت در سایر قسمت‌ها برقرار می‌ماند و تنها محدوده‌ای که نیاز به توقف موقت دارد، غیر فعال می‌شود. پس از پایان کار نیز زون غیر فعال با یک دستور ساده مجددا فعال خواهد شد.
خاموش کردن آژیرها و خروجی‌های صوتی
اما در برخی موارد ممکن است هدف از غیر فعال کردن سیستم اعلام حریق تنها جلوگیری از صدای آژیرها و هشدارهای صوتی باشد، نه قطع کامل عملکرد سیستم. در این شرایط می‌توان از طریق منوی کنترل پنل یا کلیدهای فیزیکی مخصوص، خروجی آژیرها را موقتا غیر فعال کرد. این کار باعث می‌شود دتکتورها همچنان فعال باقی بمانند و در صورت تشخیص حریق، سیگنال‌ها در سیستم ثبت شوند، اما آژیرها به صدا درنیایند. این روش برای زمان‌هایی مناسب است که تست سیستم در حال انجام است یا می‌خواهیم بدون مزاحمت صوتی، وضعیت عملکرد را بررسی کنیم. البته باید پس از پایان کار، حتما خروجی‌ها دوباره فعال شوند تا در صورت بروز خطر واقعی، سیستم بتواند هشدار صوتی و نوری بدهد.
استفاده از نرم افزار یا اپلیکیشن مدیریت سیستم
امروزه در سیستم‌های اعلام حریق امکان کنترل از طریق نرم‌افزارهای مدیریت مرکزی یا اپلیکیشن‌های موبایل وجود دارد. این نرم افزارها به تکنسین اجازه می‌دهند تا از راه دور به تنظیمات سیستم دسترسی پیدا کرده، وضعیت هر دتکتور را مشاهده و در صورت نیاز آن را غیر فعال کند. این قابلیت مخصوصا در ساختمان‌های بزرگ، هتل‌ها و مراکز صنعتی بسیار مفید است زیرا نیازی به حضور فیزیکی در محل پنل مرکزی نیست. همچنین در این نرم افزارها می‌توان گزارش دقیقی از زمان و علت غیر فعال سازی سیستم دریافت کرد تا برای اهداف بازرسی یا ایمنی استفاده شود. مجموعه این موارد سبب شده تا این روش، به عنوان یکی از بهترین روش های غیر فعال کردن سیستم اعلام حریق به شمار بیاید.
قرار دادن سیستم در حالت تست
اما یکی دیگر از ایمن‌ترین روش های غیر فعال کردن سیستم اعلام حریق، استفاده از حالت تست است. این گزینه در بیشتر پنل‌های مدرن و آدرس پذیر وجود دارد و به تکنسین اجازه می‌دهد بدون فعال شدن آژیرها یا ارسال هشدار به مرکز کنترل، عملکرد دتکتورها را بررسی کند. در این حالت، سیستم همچنان روشن است اما سیگنال‌های هشدار را به عنوان تست شناسایی می‌کند و آن‌ها را به صورت واقعی تریگر نمی‌کند. این روش عموما در زمان سرویس دوره‌ای، کالیبراسیون دتکتورها یا بررسی عملکرد تجهیزات به کار می‌رود. مزیت آن این است که بدون قطع کامل سیستم، امکان بررسی و نگهداری وجود دارد و پس از پایان کار نیز سیستم به حالت عادی بازمی‌گردد.
قطع موقت مدار دتکتور یا یا سایر تجهیزات لیست اعلام حریق
در برخی مواقع ممکن است نیاز باشد تنها یک دتکتور خاص یا شستی اعلام حریق به طور موقت از مدار خارج شود یا حتی به خاموش کردن آژیر اعلام حریق نیاز پیدا کنید. در چنین مواقعی می‌توان اتصال الکتریکی آن بخش از مدار را جدا یا از جامپرهای مخصوص برای قطع موقت استفاده کرد. قطع موقت مدارات زمانی کاربرد دارد که یکی از دتکتورها دچار خطا یا آلارم کاذب مکرر شده است و نیاز به تعمیر یا تعویض دارد. با قطع موقت مدار، از ارسال سیگنال اشتباه به پنل مرکزی جلوگیری می‌شود و سیستم همچنان در سایر بخش‌ها فعال باقی می‌ماند. البته باید توجه داشت که این روش نیازمند دانش فنی و رعایت کامل نکات ایمنی است.
استفاده از کلید دستی یا سوئیچ بای پس (Bypass Switch)
در برخی از سیستم‌های اعلام حریق صنعتی یا هوشمند، برای سهولت کنترل، کلید بای پس (Bypass Switch) در مسیر برق یا مدار دتکتورها نصب می‌شود. این کلید به اپراتور اجازه می‌دهد تا تنها با یک چرخش یا فشار، مدار سیستم را از حالت فعال به غیرفعال تغییر دهد. بهره گیری از سوئیچ بای پس در کارگاه‌ها، کارخانه‌ها و مکان‌هایی که نیاز به کنترل سریع سیستم دارند رایج می‌باشد. لذا استفاده از بای پس سوئیچ باعث می‌شود در شرایطی مانند تعمیر تجهیزات، انجام تست‌های فنی یا پیشگیری از هشدارهای ناخواسته، سیستم به سرعت از مدار خارج شود. با این حال، باید به این نکته توجه داشت که استفاده مداوم یا نادرست از این کلید می‌تواند باعث از کار افتادن دائمی بخشی از سیستم شود.
بیشتر بخوانید: تستر دتکتور شعله چگونه کار می‌کند؟ 0 تا 100 معرفی تستر دتکتور شعله
چه زمانی می‌توان از روش های غیر فعال کردن سیستم اعلام حریق بهره برد؟
می‌دانید که سیستم اعلام حریق یکی از حیاتی‌ترین بخش‌های ایمنی هر ساختمان است، اما در برخی شرایط خاص لازم است این سیستم به صورت موقت غیر فعال شود تا از بروز هشدارهای کاذب یا آسیب به تجهیزات جلوگیری گردد. معمولا در زمان‌هایی مانند انجام عملیات تعمیر و نگهداری تجهیزات برقی، بازسازی یا نقاشی فضاهای داخلی، تست دوره‌ای دتکتورها و آژیرها یا زمان نصب تجهیزات جدید، نیاز به روش های غیر فعال کردن سیستم اعلام حریق احساس می‌شود. همچنین در مواقعی که دتکتورهای دود یا حرارت به دلیل وجود گرد و غبار، بخار یا ذرات معلق در هوا تحریک می‌شوند و احتمال بروز آلارم اشتباه وجود دارد، غیر فعال سازی موقت بهترین گزینه است.
این کار باعث می‌شود سیستم از ارسال هشدارهای ناخواسته به پنل مرکزی و ایجاد مزاحمت برای ساکنان جلوگیری کند. البته باید توجه داشت که این اقدام باید تنها توسط افراد متخصص و با رعایت اصول ایمنی انجام گیرد، تا پس از پایان فعالیت، سیستم دوباره در کوتاه‌ترین زمان ممکن فعال شود و ایمنی ساختمان در برابر خطر آتش سوزی حفظ گردد.
نکات مهم در زمان آموزش غیر فعال کردن سیستم اعلام حریق
در هنگام بهره گیری از روش های خاموش کردن سیستم اعلام حریق، توجه به چند نکته ایمنی می‌تواند امنیت شما و ساکنین محیط را در زمان خاموشی سیستم حفظ کند. این نکات شامل موارد زیر می‌شوند:
اطمینان از ایمنی محیط قبل از غیر فعال سازی
اولین و مهم‌ترین نکته پیش از استفاده از روش های غیر فعال کردن سیستم اعلام حریق، بررسی کامل وضعیت ایمنی محیط است. قبل از هر گونه اقدام باید اطمینان حاصل شود که در محل، هیچ منبع خطر آتش سوزی مانند مواد قابل اشتعال، وسایل برقی معیوب یا تجهیزات گرمایشی فعال وجود ندارد. غیر فعال کردن سیستم در شرایطی که احتمال بروز حریق وجود دارد، می‌تواند خسارت‌های جبران ناپذیری به همراه داشته باشد. بنابراین لازم است مسئول ایمنی یا مدیر ساختمان، پیش از خاموش کردن سیستم، تمام بخش‌ها را بررسی کرده و از نبود خطر اطمینان پیدا کند.
اطلاع رسانی به پرسنل و ساکنان ساختمان
یکی از موارد مهمی که اغلب نادیده گرفته می‌شود، اطلاع رسانی دقیق به ساکنان یا کارکنان ساختمان پیش از غیر فعال کردن سیستم اعلام حریق است. در صورتی که کاربران از خاموش بودن سیستم بی اطلاع باشند، ممکن است در صورت وقوع آتش سوزی واقعی، هیچ کس اقدام فوری انجام ندهد. در همین راستا لازم است پیش از قطع یا روش های غیر فعال کردن سیستم اعلام حریق، از طریق تابلو اعلانات، پیام داخلی یا تماس مستقیم، همه افراد در محیط مطلع شوند. لذا بهتر است زمان شروع و پایان دوره غیر فعال بودن سیستم اعلام شود تا همه بدانند چه زمانی باید بیشتر مراقب باشند.
ثبت زمان و دلیل غیر فعال کردن سیستم اعلام حریق
یکی از اصول حرفه‌ای در نگهداری سیستم‌های ایمنی، ثبت دقیق زمان، دلیل و مسئول غی رفعال سازی سیستم اعلام حریق است. این مستند سازی عموما در دفتر فنی یا نرم افزار مانیتورینگ ثبت می‌شود و شامل جزئیاتی مانند تاریخ، ساعت، فرد مسئول، محدوده غیر فعال شده و علت انجام کار است. این اطلاعات نه تنها برای بررسی‌های آتی و گزارش‌های ایمنی ضروری هستند، بلکه در صورت بروز حادثه نیز مرجع مهمی برای شناسایی مسئولیت‌ها محسوب می‌شوند. از دیدگاه مدیریتی و بیمه‌ای نیز، ثبت این اطلاعات باعث شفافیت عملکرد و افزایش اعتماد نهادهای نظارتی می‌شود. به همین دلیل، مستند سازی یکی از الزامات مهم در فرآیند استفاده از روش های غیر فعال کردن سیستم اعلام حریق است.
اطمینان از فعال سازی مجدد پس از پایان کار
اما آخرین و یکی از حیاتی‌ترین مواردی که باید پس از غیرفعال‌سازی سیستم اعلام حریق به آن توجه شود، اطمینان از فعال سازی مجدد سیستم پس از پایان کار است. بسیاری از حوادث ناشی از سهل انگاری در همین مرحله رخ می‌دهند. زمانی که سیستم پس از تعمیر، تست یا بازسازی روشن نمی‌شود و در حالت غیر فعال باقی می‌ماند. برای جلوگیری از چنین مشکلاتی، بهتر است پس از اتمام فعالیت‌ها، تکنسین مربوطه عملکرد دتکتورها، آژیرها و پنل کنترل را تست کند تا از بازگشت سیستم به وضعیت عادی مطمئن شود. این اقدام تضمین می‌کند که ساختمان دوباره تحت پوشش کامل سیستم اعلام حریق قرار گرفته و ایمنی در بالاترین سطح ممکن حفظ شده است.
بیشتر بخوانید: دتکتور گاز اکسیژن چیست؟ | معرفی 0 تا 100 دتکتور گاز O2
کلام پایانی
همانگونه که دیدید در این مقاله به طور کامل به بررسی 8 مورد از بهترین روش های غیر فعال کردن سیستم اعلام حریق پرداختیم. دانستیم که غیر فعال کردن سیستم اعلام حریق، اقدامی حساس و نیازمند دقت، آگاهی فنی و رعایت کامل اصول ایمنی است. این کار نباید به صورت خودسرانه یا بدون اطلاع سایر افراد انجام شود، زیرا کوچک‌ترین بی توجهی می‌تواند پیامدهای خطرناکی به دنبال داشته باشد. رعایت موارد گفته شده در طول مقاله، نه تنها از بروز خطاهای انسانی جلوگیری می‌کند، بلکه تضمین می‌نماید که سیستم اعلام حریق همواره در بهترین وضعیت عملیاتی خود قرار داشته و ایمنی ساختمان و ساکنان آن در بالاترین سطح ممکن حفظ گردد. از همراهی شما متشکریم.
مجموعه اسپین الکتریک به صورت تخصصی در زمینه تامین و تجهیز انواع سیستم اعلام حریق و سیستم اطفای حریق فعالیت می‌کند. شما همراهان محترم می‌توانید جهت کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره رایگان، از طریق پل‌های ارتباطی با کارشناسان ما تماس گرفته و از مشاوره رایگان پیش از خرید بهره مند شوید.
