آتش‌سوزی یکی از بزرگ‌ترین تهدیدها برای ایمنی صنایع و محیط‌های کاری است. اگرچه پیشرفت‌های زیادی در تکنولوژی‌های اطفاء حریق صورت گرفته، اما همچنان انتخاب سیستم‌های مناسب برای هر نوع خطر آتش‌سوزی، اهمیت بالایی دارد. یکی از بهترین راه‌حل‌ها برای مقابله با آتش‌سوزی‌های سطحی، استفاده از سیستم اطفاء حریق گاز پایه است. این سیستم‌ها به‌ویژه در مواردی که خطر آتش‌سوزی ناشی از مایعات قابل اشتعال، گازها یا مواد جامد کم عمق باشد، می‌توانند به‌سرعت آتش را مهار کنند.
در این مقاله از اسپین الکتریک، به بررسی ویژگی‌ها، الزامات طراحی، و عملکرد سیستم‌های اطفاء حریق گاز پایه خواهیم پرداخت و مزایا و چالش‌های این سیستم‌ها را تحلیل خواهیم کرد.
سیستم اطفا حریق گاز پایه چیست؟
سیستم اطفا حریق گاز پایه یکی از پیشرفته‌ترین روش‌های خاموش کردن آتش است که به جای آب یا فوم، از گازهای مخصوص برای مهار و خاموش سازی حریق استفاده می‌کند. این گازها مانند CO2، FM200، Novec 1230 یا Inergen با کاهش سطح اکسیژن یا جذب حرارت شعله، باعث قطع واکنش‌های شیمیایی آتش و خاموش شدن سریع آن می‌شوند. از مهم‌ترین مزایای سیستم اطفا حریق گاز پایه می‌توان به عدم ایجاد خسارت به تجهیزات الکترونیکی و مدارهای حساس، سرعت عمل بالا در مهار آتش و جلوگیری از گسترش دود و حرارت اشاره کرد. به همین دلیل این سیستم بیشتر در اتاق سرور، مراکز داده، اتاق کنترل، موزه‌ها و مکان‌هایی که تجهیزات حساس وجود دارد استفاده می‌شود. انتخاب صحیح نوع گاز و طراحی استاندارد سیستم اطفا حریق گاز پایه می‌تواند نقشی کلیدی در افزایش ایمنی و کاهش خسارات ناشی از حوادث ایفا کند.
نحوه عملکرد سیستم اطفا حریق گاز پایه
نحوه عملکرد سیستم اطفا حریق گاز پایه به این صورت است که پس از شناسایی حریق توسط سیستم اعلام حریق، سیگنال هشدار به کنترل پنل مرکزی ارسال می‌شود و این پنل بلافاصله دستور فعال‌سازی سیلندرهای گاز را صادر می‌کند. گاز اطفا از طریق شبکه لوله کشی و نازل‌ها به سرعت در محیط پخش می‌شود و با کاهش سطح اکسیژن یا جذب گرمای شعله، فرآیند احتراق را متوقف می‌سازد. این عملکرد هوشمند و سریع، باعث خاموش شدن آتش در همان لحظات اولیه و جلوگیری از گسترش آن می‌شود، بدون آنکه به تجهیزات حساس آسیب برساند.
ویژگی‌های سیستم‌های اطفاء حریق گاز پایه
یک سیستم کاربرد محلی برای اطفاء حریق گاز پایه باید ویژگی‌هایی داشته باشد که آن را قادر به ارائه حفاظت مؤثر در مواقع اضطراری کند. از جمله مهم‌ترین ویژگی‌های این سیستم‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- گاز تمیز: سیستم‌های اطفاء حریق گاز پایه از گازهای بی‌اثر یا هالوکربنی استفاده می‌کنند که برای خاموش کردن آتش به سرعت عمل می‌کنند.
- نازل‌های ویژه: نازل‌ها به‌گونه‌ای طراحی می‌شوند که گاز را به طور دقیق و مستقیم به محل آتش تخلیه کرده و از گسترش آن جلوگیری کنند.
- اتصال به لوله‌کشی ثابت: این سیستم‌ها به لوله‌کشی ثابت متصل هستند که موجب می‌شود در مواقع بحران، گاز به‌طور خودکار و مؤثر به منطقه خطر منتقل شود.
این سیستم‌ها برای اطفاء حریق‌های سطحی در مایعات قابل اشتعال، گازها و مواد جامد کم عمق طراحی شده‌اند و در مناطقی که نیاز به محافظت سریع از یک منطقه خاص دارند، استفاده می‌شوند.
بیشتر بخوانید: راهنمای جامع تأسیس و نگهداری سیستم‌های اطفاء حریق گاز پایه
الزامات طراحی سیستم‌های اطفاء حریق گاز پایه
برای بهره‌برداری مؤثر از سیستم‌های اطفاء حریق گاز پایه، باید چندین عامل طراحی و الزامات فنی مورد توجه قرار گیرد:
- میزان خطر: باید خطر به‌طور کامل ایزوله شود تا آتش از منطقه محافظت‌شده گسترش نیابد. طراحی سیستم باید به‌گونه‌ای باشد که پوشش کاملی برای همه نواحی در معرض خطر فراهم کند.
- گاز تمیز: مقدار گاز تمیز مورد نیاز باید به دقت محاسبه شود. این مقدار بر اساس نرخ تخلیه گاز و زمان مورد نیاز برای اطفاء حریق تعیین می‌شود. حداقل مقدار گاز باید 1.5 برابر حداقل مقدار لازم برای اطفاء باشد.
- نازل‌ها: انتخاب نازل‌ها باید مطابق با عملکرد گاز و نرخ تخلیه مشخص شود. نازل‌ها باید به‌گونه‌ای نصب شوند که پوشش کامل ناحیه خطر را فراهم کنند.
بیشتر بخوانید: سیستم اعلام حریق آدرس پذیر
- تخلیه گاز: نرخ تخلیه گاز از طریق نازل‌ها باید به‌گونه‌ای طراحی شود که بتواند آتش را به‌طور مؤثر خاموش کند. باید این نرخ بر اساس تأییدیه‌ها و استانداردهای صنعتی تعیین شود.
- زمان تخلیه: زمان تخلیه گاز باید برای شرایط مختلف خطر به اندازه کافی طولانی باشد. این زمان باید به‌گونه‌ای تنظیم شود
- که آتش به طور کامل خاموش شود و هیچ‌گونه بازآتش‌سوزی رخ ندهد.
راهنمای نصب سیستم اطفا حریق گاز پایه
حال یکی از سوالاتی که قطعا به وجود می‌آید این است که نحوه نصب سیستم اطفا حریق گاز پایه به چه ص.رت است؟ با ما همراه باشید تا به طور کامل به بررسی پاسخ این وسال بپردازیم:
بررسی محیط و نیاز سنجی دقیق
اولین مرحله نصب سیستم اطفا حریق گاز پایه، انجام بررسی دقیق از محیط مورد نظر است. کارشناسان باید ابعاد فضا، تعداد اتاق‌ها، نوع تجهیزات موجود و میزان حساسیت آن‌ها به آب یا رطوبت را مشخص کنند. برای مثال در اتاق سرور یا مراکز داده، انتخاب گازهایی مثل FM200 یا Novec 1230 به دلیل عدم آسیب به تجهیزات الکترونیکی توصیه می‌شود. این مرحله پایه و اساس طراحی اصولی سیستم است و اگر به درستی انجام نشود، حتی بهترین تجهیزات هم نمی‌توانند عملکرد مطلوبی ارائه دهند.
طراحی شبکه لوله کشی و نازل‌ها
در گام دوم باید نقشه‌ای مهندسی برای نصب لوله‌ها و نازل‌های پخش گاز تهیه شود. این طراحی باید به گونه‌ای انجام گیرد که گاز اطفا به طور یکنواخت در تمام نقاط تحت حفاظت توزیع شود. محل نصب نازل‌ها باید بر اساس استانداردهای جهانی NFPA و BS انتخاب گردد تا هیچ نقطه‌ای بدون پوشش باقی نماند. دقت در طراحی این مرحله نقش حیاتی در اثر بخشی سیستم هنگام بروز حریق دارد.
انتخاب و نصب سیلندرهای ذخیره گاز
مرحله سوم مربوط به انتخاب سیلندرهای ذخیره سازی گاز و محل قرارگیری آن‌ها است. سیلندرها باید از نظر ظرفیت، فشار کاری و نوع گاز کاملا با نیاز محیط هماهنگ باشند. محل نصب سیلندرها نیز باید ایمن، دور از ضربه و دارای تهویه مناسب باشد. همچنین نصب رگلاتورها و شیرهای کنترلی روی سیلندر اهمیت زیادی دارد زیرا وظیفه کنترل میزان و فشار گاز آزاد شده را بر عهده دارند.
نصب سیستم تشخیص و کنترل مرکزی
در این مرحله دتکتورها، سنسورها و کنترل پنل مرکزی نصب می‌شوند تا سیستم بتواند کوچک‌ترین نشانه‌های دود یا افزایش دما را شناسایی کند. کنترل پنل مرکزی نقش مغز سیستم را دارد و وظیفه هماهنگی بین دتکتورها، آژیرها و سیلندرهای گاز را بر عهده می‌گیرد. این بخش باید در محلی ایمن و در دسترس قرار گیرد تا اپراتور بتواند در مواقع اضطراری عملکرد سیستم را بررسی یا کنترل کند.
تست عملکرد و شبیه سازی شرایط حریق
پس از نصب کامل تجهیزات، باید تست‌های اولیه و شبیه سازی شرایط واقعی آتش سوزی انجام شود. این تست شامل بررسی صحت عملکرد دتکتورها، پنل کنترل، فشار سیلندرها و نحوه پخش گاز از نازل‌ها است. اجرای تست‌های دوره‌ای و شبیه سازی حریق یکی از بهترین راه‌ها برای اطمینان از کارایی سیستم است و از بروز خطاهای احتمالی در شرایط واقعی جلوگیری می‌کند.
آموزش و نگهداری دوره‌ای
و اما آخرین مرحله، آموزش پرسنل و انجام برنامه‌های منظم نگهداری است. اپراتورها باید نحوه عملکرد سیستم، روش تخلیه اضطراری و اقدامات ایمنی پس از اطفای حریق را بدانند. همچنین بازبینی دوره‌ای سیلندرها، سنسورها و سیستم‌های هشدار دهنده برای اطمینان از آماده به کار بودن ضروری است. بی توجهی به نگهداری می‌تواند کارایی سیستم را به شدت کاهش دهد و در زمان حادثه خسارت‌های جبران ناپذیری به همراه داشته باشد.
- بیشتر بخوانید: طراحی سیستم‌های اطفاء حریق گاز پایه به روش سیلاب کامل
راهنمای مراقبت از سیستم اطفا حریق گاز پایه
اما به منظور اینکه بتوانید شاهد بهینه‌ترین عملکرد از انواع سیستم اطفا حریق گاز پایه در مهار خطرات مربوطه داشته باشید، نیاز است که شما هم به مراقبت از این عنصر بپردازید. امروزه بهترین راهکارهای مراقبت از سیستم اطفا حریق گاز پایه شامل موارد زیر می‌شود:
بازبینی منظم سیلندرهای گاز
یکی از مهم‌ترین راهکارهای مراقبت از سیستم اطفا حریق گاز پایه، بررسی منظم فشار و وزن سیلندرهای ذخیره گاز است. سیلندرها در طول زمان ممکن است دچار کاهش فشار یا نشتی‌های جزئی شوند که در زمان حادثه مانع عملکرد درست سیستم خواهد شد. با انجام سرویس‌های دوره‌ای و استفاده از گیج‌های فشارسنج، می‌توان از سلامت سیلندرها اطمینان حاصل کرد و در صورت نیاز شارژ یا تعویض آن‌ها را انجام داد. این اقدام ساده، تضمین کننده آماده به کار بودن سیستم در شرایط اضطراری است.
تست عملکرد دتکتورها و پنل مرکزی
دتکتورها و پنل مرکزی نقش حیاتی در شناسایی حریق و فعال سازی سیستم دارند، بنابراین تست و کالیبراسیون آن‌ها به صورت دوره‌ای ضروری است. گرد و غبار، رطوبت یا عوامل محیطی می‌توانند دقت سنسورها را کاهش دهند و باعث تاخیر در شناسایی آتش شوند. با شبیه سازی شرایط دود یا حرارت می‌توان از صحت عملکرد دتکتورها مطمئن شد و هر گونه ایراد احتمالی را قبل از وقوع حادثه رفع کرد.
بررسی لوله کشی و نازل‌ها
راهکار دیگر برای مراقبت از سیستم اطفا حریق گاز پایه، بررسی سلامت لوله‌ها و نازل‌های تخلیه است. در طول زمان ممکن است رسوب، گرد و غبار یا موانع فیزیکی باعث گرفتگی مسیرها شود و پخش یکنواخت گاز را مختل کند. تمیز کردن نازل‌ها، تست فشار در لوله‌ها و اطمینان از عدم وجود نشتی، نقش بسیار مهمی در کارایی سیستم ایفا می‌کند. این موضوع باعث می‌شود گاز در زمان حادثه به صورت یکنواخت و کامل در محیط منتشر شود.
ثبت گزارش‌های دوره‌ای
مراقبت از سیستم تنها به بررسی تجهیزات محدود نمی‌شود، بلکه آموزش پرسنل و ثبت دقیق گزارش‌های دوره‌ای هم اهمیت بالایی دارد. کارکنان باید با نحوه عملکرد سیستم، روش تخلیه ایمن محیط و اقدامات پس از فعال سازی آشنا باشند. همچنین ثبت گزارش‌های بازرسی دوره‌ای به شناسایی نقاط ضعف و جلوگیری از تکرار مشکلات کمک می‌کند. شایان ذکر است که ترکیب آموزش و مستند سازی، تضمین می‌کند که سیستم همیشه در بهترین شرایط عملیاتی باقی بماند.
نتیجه‌گیری
سیستم‌های اطفاء حریق گاز پایه به عنوان یکی از راه‌حل‌های نوین و مؤثر در مقابله با آتش‌سوزی‌های سطحی شناخته می‌شوند. این سیستم‌ها می‌توانند به‌سرعت و به‌طور دقیق آتش را مهار کنند و از گسترش آن جلوگیری نمایند. طراحی و نصب این سیستم‌ها باید مطابق با استانداردهای دقیق و الزامات ایمنی صورت گیرد تا در شرایط بحرانی بهترین عملکرد را داشته باشند.
در نهایت، رعایت تمامی الزامات طراحی و ایمنی در نصب و استفاده از سیستم‌های اطفاء حریق گاز پایه، به حفاظت از پرسنل و کاهش خطرات احتمالی کمک خواهد کرد.
اگر به دنبال خرید بیم دتکتور هستید، همین حالا به فروشگاه اینترنتی اسپین الکتریک مراجعه کنید. ما مجموعه‌ای از بهترین برندهای بیم دتکتور را با مناسب ترین قیمت بیم دتکتور و گارانتی اصالت کالا ارائه می‌دهیم. برای مشاهده مشخصات فنی، مقایسه مدل‌ها و ثبت سفارش آنلاین، همین حالا وارد سایت شوید و با چند کلیک ساده، خریدی مطمئن را تجربه کنید!
سوالات متداول
۱. سیستم‌های اطفاء حریق گاز پایه چگونه عمل می‌کنند؟
این سیستم‌ها با استفاده از گازهای تمیز مانند گازهای بی‌اثر یا هالوکربنی، آتش را به‌سرعت و به‌طور مؤثر اطفاء می‌کنند. گاز از طریق نازل‌ها به‌طور مستقیم به محل آتش تخلیه می‌شود و آتش را خاموش می‌کند.
۲. چه زمانی باید از سیستم‌های گاز پایه استفاده کرد؟
این سیستم‌ها بیشتر برای اطفاء حریق‌های سطحی در مایعات قابل اشتعال، گازها و مواد جامد کم عمق که به‌طور محصور نشده‌اند، استفاده می‌شوند.
۳. الزامات ایمنی برای استفاده از این سیستم‌ها چیست؟
باید از تماس پرسنل با غلظت‌های بالای گاز جلوگیری شود. بنابراین، هنگام استفاده از این سیستم‌ها باید الزامات ایمنی برای حفاظت از پرسنل رعایت شود.
۴. زمان تخلیه گاز در این سیستم‌ها چقدر است؟
حداکثر زمان برای اطفاء حریق با گاز هالوکربنی ۱۰ ثانیه است، در حالی که برای گازهای بی‌اثر این زمان ۳۰ ثانیه است.
۵. آیا سیستم‌های اطفاء حریق گاز پایه برای همه انواع حریق‌ها مناسب هستند؟
این سیستم‌ها به‌ویژه برای حریق‌های سطحی مناسب هستند و برای برخی انواع دیگر حریق‌ها که نیاز به سیلاب کامل دارند، ممکن است کارآمد نباشند.
