سیستم اطفاء حریق آسانسور به عنوان یکی از حیاتیترین لایههای حفاظتی در معماری مدرن، نقشی تعیین کننده در کاهش خسارات جانی و مالی ناشی از حوادث آتش سوزی ایفا میکند. از آنجایی که چاه آسانسور به دلیل ساختار عمودی خود میتواند مانند یک دودکش عمل کرده و شعلههای آتش و دودهای سمی را در عرض چند ثانیه به تمام طبقات ساختمان سرایت دهد، تجهیز آن به یک سیستم تشخیص و مهار خودکار بیش از این که یک انتخاب لوکس باشد، یک ضرورت قانونی و مهندسی به شمار میآید. امروز و در این مقاله قصد داریم به طور کامل به معرفی سیستم اطفاء حریق آسانسور بپردازیم. با ما همراه باشید.
سیستم اطفاء حریق آسانسور چیست؟
سیستم اطفاء حریق آسانسور یک سیستم ایمنی هوشمند و تخصصی است که با هدف شناسایی و مهار آتش سوزی در حیاتیترین و حساسترین نقاط عمودی ساختمان، یعنی چاه و کابین آسانسور، طراحی شده است. این سیستم با بهره گیری از سنسورهای حرارتی و دودی دقیق، به محض تشخیص کوچکترین نشانههای حریق، فرمان توقف ایمن آسانسور در نزدیکترین طبقه و باز شدن دربها را صادر کرده و همزمان با استفاده از تجهیزات خودکار نظیر کپسولهای بیورسا که فضایی را اشغال نمیکنند، به سرکوب شعلهها میپردازد.
مهمترین اهمیت استفاده از این سیستم در پیشگیری از نفوذ دود به طبقات بالا از طریق چاله آسانسور و محافظت از جان مسافران و زیرساختهای گران قیمت الکترو مکانیکی است. امروزه به دلیل محدودیت فضا و خطر برق گرفتگی، استفاده از سیستمهای سنتی آبی در این محیطها مجاز نیست و نصب یک پکیج اطفاء حریق اختصاصی، استاندارد ایمنی ساختمان را به سطح فوق العادهای ارتقا میدهد.
بیشتر بخوانید: اهمیت شیر آتش نشانی در اطفا حریق
انواع سیستم اطفاء حریق آسانسور
به طور کلی، برای انتخاب بهترین سیستم اطفاء حریق آسانسور، باید به محدودیت فضا، وجود تجهیزات برقی حساس و سرعت بالای انتشار دود توجه کرد. در این قسمت از مقاله انواع اصلی این سیستمها را به طور کامل به شما معرفی خواهیم کرد:
سیستم اطفاء حریق آیروسل
سیستم اطفاء حریق آیروسل یکی از پیشرفتهترین و کارآمدترین گزینهها برای چاله و موتور خانه آسانسور است که به دلیل حجم بسیار کم و قدرت بسیار زیاد در مهار حریقهای الکتریکی، محبوبیت زیادی دارد. این سیستم با آزاد سازی ذرات بسیار ریز جامد و گازهای بی اثر، واکنشهای زنجیرهای شیمیایی آتش را در کسری از ثانیه متوقف میکند. از مزایای منحصر به فرد سیستم اطفاء حریق آسانسور آیروسل میتوان به عدم نیاز به لوله کشی، وزن سبک، ماندگاری بالا و عدم مسمومیت برای انسان و محیط زیست اشاره کرد. همچنین این ماده پس از تخلیه، هیچ گونه پسماند مخربی بر روی بردهای الکترونیکی و تجهیزات مکانیکی حساس آسانسور باقی نمیگذارد که این امر هزینههای بازسازی پس از حادثه را به حداقل میرساند.
سیستم اطفاء حریق گازی
اما سیستم اطفاء حریق با گاز FM200 یا HFC-227ea به عنوان یک استاندارد طلایی در حفاظت از فضاهای بسته و تجهیزات ارزشمند شناخته میشود که عملکرد آن بر پایه کاهش گرمای شعله و تداخل در فرآیند احتراق است. این سیستم گاز پایه کربنی را به صورت فشرده در سیلندرها نگهداری کرده و به محض دریافت سیگنال از دتکتورهای دودی، در کمتر از ۱۰ ثانیه کل فضای کابین یا تابلو فرمان را پوشش میدهداصلیترین ویژگی این سیستم این است که کاملا نا رسانا بوده و هیچ گونه شوک حرارتی به قطعات برقی وارد نمیکند.
سیستم اطفاء حریق پودری
اما یکی دیگر از بهترین انواع سیستم اطفاء حریق آسانسور، سیستمهای اطفاء حریق پودری اتوماتیک است که اغلب به صورت کپسولهای سقفی حساس به دما در بالای چاهک یا موتور خانه نصب میشوند و به عنوان یک راهکار اقتصادی و قدرتمند برای مقابله با حریقهای کلاس A، B و C هستند. این تجهیزات دارای یک حباب شیشهای حساس به حرارت هستند که در دمای مشخصی شکسته شده و پودر شیمیایی را به صورت ۳۶۰ درجه در محیط پخش میکند. اگر چه این سیستم قدرت خفه کنندگی بسیار بالایی دارد، اما به دلیل باقی ماندن ذرات پودر بر روی تجهیزات، بیشتر در بخشهای زیرین چاه یا موتور خانههای بزرگ که دسترسی برای نظافت وجود دارد، مورد استفاده قرار میگیرد تا از سرایت آتش به کابلها جلوگیری کند.
بیشتر بخوانید: تفاوت دتکتور دودی و حرارتی
اجزاء سیستم اطفاء حریق آسانسور
سیستم اطفاء حریق آسانسور از مجموعهای از قطعات هوشمند و مکانیکی تشکیل شده است که هماهنگی دقیق آنها برای تشخیص سریع و مهار آتش در محیط حساس چاه و کابین ضروری است. این اجزا در کنار هم باعث میشوند تا به محض وقوع حریق، آسانسور از مدار خارج شده و عملیات اطفاء بدون آسیب به تجهیزات برقی انجام شود. اجزای اصلی این سیستم عبارتند از:
- پنل مرکزی اعلام حریق
- دتکتور دودی
- دتکتور حرارتی
- شستیهای اعلام حریق دستی
- کپسولهای اطفاء خودکار
- نازلهای پاشش ماده اطفایی
- فعال ساز الکتریکی یا حرارتی
- ماژول رابط قطع برق
- سنسور تشخیص وضعیت درب و طبقه
- آژیر و فلاشر اعلام خطر
- کابلهای سیلیکونی نسوز
- باتری اعلام حریق
استانداردهای لازم در اجرای سیستم اطفاء حریق آسانسور
ضوابط اجرایی سیستم اطفاء حریق آسانسور بر پایه الزامات سخت گیرانه ملی و بین المللی نظیر EN81 اروپا و استانداردهای NFPA 13 & 72 تنظیم شدهاند تا بالاترین سطح ایمنی را در برابر سوانح تضمین کنند. یکی از حیاتیترین این الزامات، پیاده سازی پروتکل Firefighters’ Operation است که بر اساس آن، سیستم باید بلافاصله پس از کشف حریق، آسانسور را به طبقه همکف هدایت کرده و با باز نگه داشتن دربها، از محبوس شدن افراد جلوگیری کند. مطابق با مقررات ملی ساختمان، استفاده از تجهیزات اطفاء حریق بر پایه آب در موتور خانه و چاهک آسانسور به دلیل خطر اتصال کوتاه و برق گرفتگی ممنوع بوده و الزامی است که از سیستمهای گازی با قابلیت نارسایی الکتریکی و کلاس حریق C استفاده شود.
همچنین، تمامی کابل کشیهای مربوط به اعلام و اطفاء حریق در فضای چاهک باید از نوع نسوز با تاییدیه LPCB باشند و محل استقرار نازلها و دتکتورها به گونهای طراحی شود که جریان هوای ناشی از حرکت کابین باعث بروز خطا در عملکرد سیستم یا تاخیر در پخش ماده اطفاء حریق نگردد.
بیشتر بخوانید: رفع خطای سیستم اعلام حریق
سیستم اطفاء حریق آسانسور چگونه عمل میکند؟
مکانیزم عملکرد سیستم اطفاء حریق آسانسور بر پایه یک زنجیره عملیاتی هوشمند و متوالی استوار است که با تشخیص دقیق حریق توسط دتکتورهای دودی و حرارتی مستقر در چاله آسانسور یا موتور خانه آن آغاز میشود. به محض شناسایی کوچکترین نشانههای آتش سوزی، پنل مرکزی فرمان توقف اضطراری را صادر کرده و آسانسور را به نزدیکترین طبقه ایمن هدایت میکند تا با باز شدن دربها، مسافران از تله مرگبار دود نجات یابند. همزمان با این فرآیند، سیستم فرمان قطع برق اصلی آسانسور را صادر میکند تا از بروز اتصال کوتاه جلوگیری شود.
در مرحله نهایی، کپسولهای خودکار از طریق فعال سازهای الکتریکی یا حساس به دما وارد عمل شده و با پاشیدن متمرکز ماده اطفایی در فضای کابین، بدون آسیب رساندن به قطعات حساس الکترونیکی، شعلههای آتش را در کسری از ثانیه سرکوب میکنند تا از سرایت شعلهها به سایر طبقات از طریق داکتهای عمودی پیشگیری شود.
راهنمای نصب سیستم اطفاء حریق آسانسور
نصب سیستم اطفاء حریق آسانسور یک فرآیند مهندسی دقیق است که نیازمند دانش فنی در حوزه برق و ایمنی ساختمان است. در این قسمت از مقاله قصد داریم راهنمای 0 تا 100 نصب سیستم اطفاء حریق آسنسور را در 5 مرحله برای شما شرح دهیم. با ما همراه باشید:
مکان یابی و نصب دقیق تجهیزات
نخستین و مهمترین گام در نصب سیستم اطفاء حریق آسانسور، نقشه برداری دقیق از فضای چاله آسانسور، موتور خانه و تابلو فرمان جهت نصب بهینه دتکتورها و کپسولها است. در این مرحله باید نقاط استراتژیک که بیشترین احتمال تجمع دود یا نشت حرارت را دارند شناسایی شوند. نصب دتکتورها باید به گونهای باشد که جریان هوای ناشی از حرکت کابین باعث اختلال در عملکرد آنها یا ایجاد هشدارهای کاذب نگردد. شایان ذکر است که محل نصب کپسولهای آیروسل یا گاز پاک باید به گونهای انتخاب شود که شعاع پاشش آنها تمام نقاط حساس الکترو مکانیکی را تحت پوشش مستقیم قرار دهد.
زیر سازی و کابل کشی با استفاده از کابلهای نسوز
پس از تعیین محل قرار گیری قطعات، نوبت به کابل کشی سیستم با استفاده از کابلهای شیلد دار و نسوز میرسد که طبق استانداردهای آتش نشانی باید توانایی تحمل دمای بالا را برای مدت زمان مشخصی داشته باشند. تمامی مسیرهای سیم کشی باید در داخل لولههای فولادی یا فلکسیبلهای فلزی قرار گیرند تا در برابر جویده شدن توسط جوندگان یا آسیبهای فیزیکی ناشی از لرزشهای آسانسور محافظت شوند. در این مرحله، ایجاد ارتباط میان پنل مرکزی اطفاء حریق و مدار استپ اضطراری آسانسور برای اجرای فرمانهای خودکار بسیار حیاتی است.
نصب تجهیزات کشف و اعلام
اما پس از آماده سازی کامل، نوبت به نصب دتکتورهای دودی لیزری یا حرارتی مکشی و آژیرهای هشدار در محلهای پیش بینی شده میرسد. دقت در اتصال صحیح دتکتورها به پنل مرکزی و تنظیم حساسیت آنها متناسب با شرایط محیطی چاله آسانسور که معمولا فضایی غبار آلود است از اهمیت بالایی برخوردار است. لذا نصب شستیهای اعلام حریق دستی در نزدیکی ورودی موتور خانه و طبقه همکف نیز در این گام انجام میشود تا در صورت مشاهده حریق توسط پرسنل قبل از عملکرد خودکار سنسورها، امکان فعال سازی دستی سیستم نیز فراهم باشد.
استقرار کپسولهای اطفاء و سیستم پاشش
اما چهارمین مرحله شامل نصب فیزیکی کپسولهای اطفاء حریق و اتصال آنها به فعال سازهای الکتریکی است. در سیستمهای گازی، نازلهای پاشش باید با محاسبات دقیق هیدرولیکی نصب شوند تا فشار گاز خروجی باعث جابجایی قطعات سبک یا آسیب به بردهای الکترونیکی نشود. لازم به ذکر است که در صورت استفاده از آیروسل، باید فواصل ایمنی بدنه کپسول از تجهیزات قابل اشتعال رعایت شود چون بدنه این تجهیزات در هنگام تخلیه حرارت بالایی تولید میکند.
برنامه نویسی پنل و تست نهایی
و اما آخرین مرحله در نصب سیستم اطفاء حریق آسانسور، پیکر بندی نرم افزاری پنل مرکزی و تست یکپارچه عملکرد سیستم است. در این گام، سناریوهای مختلف حریق شبیه سازی میشود تا اطمینان حاصل شود که به محض تحریک دتکتور، فرمان Fire Recall، قطع برق موتور خانه و در نهایت پخش ماده اطفا حریق با تاخیر مجاز به درستی اجرا میگردد. پس از اطمینان از عملکرد صحیح تمامی اجزا، دفترچه راهنما و چک لیستهای نگهداری تحویل کارفرما شده و سیستم آماده بهره برداری رسمی میگردد.
کلام پایانی
همانگونه که دیدید در این مقاله به طور کامل به معرفی سیستم اطفاء حریق آسانسور پرداختیم. دانستیم که با بهره گیری از سیستم اطفاء حریق آسانسور، نه تنها میتوان آتش را در لحظات اولیه سرکوب کرد، بلکه میتوان از آسیب به قطعات حساس و با ارزش آسانسور نیز جلوگیری به عمل آورد. به همین منظور، سرمایه گذاری بر روی این سیستم، در واقع بیمه کردن سلامت ساکنین و دوام سازه در برابر حوادث غیر مترقبه است. ضمن سپاس از همراهی شما عزیزان با ما تا پایان این مقاله، امیدواریم مطالب ارائه شده برای شما مفید بوده باشد.
ما در مجموعه اسپین الکتریک آمادهایم تا انواع سیستم اطفاء حریق آسانسور را به همراه خدمات مرتبط با نصب یا سرویس آن به شما عزیزان ارائه دهیم. در همین راستا، شما همراهان گرامی میتوانید جهت کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره رایگان پیش از خرید، از طریق پلهای ارتباطی با کارشناسان ما تماس حاصل فرمایید.
شیر تخلیه هوا نقش حیاتی در حفظ عملکرد بهینه سیستمهای لولهکشی دارد. مهمترین وظیفه این شیر، تخلیه به موقع هوای به دام افتاده داخل لولهها و تجهیزات است که ممکن است به دلایلی مانند تغییرات دما و فشار، تزریق هوا، یا تعمیرات وارد سیستم شده باشد. این کار از مشکلاتی مثل انبساط هوا، کاهش کارایی تجهیزات و اختلال در جریان مایعات جلوگیری میکند
