آتش‌سوزی و انفجار همواره از تهدیدهای جدی در صنایع شیمیایی، نفت، گاز و پتروشیمی بوده‌اند. استفاده از دتکتورهای شعله به‌عنوان یکی از اجزای مهم سامانه‌های ایمنی صنعتی، نقش حیاتی در شناسایی زودهنگام و کاهش خسارات ناشی از حوادث دارد. با این حال، انتخاب دتکتور مناسب همواره چالش‌برانگیز بوده و نیاز به درک عمیقی از فناوری‌ها، محیط فرآیند و ویژگی‌های سوخت‌های موجود دارد.
نقش دتکتور شعله در ایمنی فرآیند
دتکتورهای شعله با دریافت و تحلیل تابش‌های ساطع‌شده از شعله، هشدار اولیه برای وقوع حریق را فراهم می‌کنند. این هشدار، زمان واکنش اضطراری را کاهش داده و به جلوگیری از گسترش حادثه کمک می‌کند. اما عملکرد صحیح این تجهیزات بستگی به تطابق آن‌ها با شرایط محیطی و نوع مواد قابل اشتعال دارد.
بیشتر بخوانید: مجری سیستم اطفا حریق کیست؟ – بررسی 7 وظیفه کلیدی
معیارهای کلیدی انتخاب دتکتور شعله
-
نوع سوخت و طیف تابش:
نوع مواد قابل اشتعال موجود در منطقه تعیین‌کننده نوع مناسب دتکتور است. برای مثال، شعله‌های حاصل از هیدروژن یا الکل‌ها ممکن است تابش مادون قرمز ضعیفی داشته باشند و با دتکتورهای IR شناسایی نشوند. در این شرایط، استفاده از دتکتورهای UV یا ترکیبی توصیه می‌شود.
-
برد و زمان پاسخ‌دهی:
دتکتورهای شعله باید قادر باشند در فاصله‌های مختلف با سرعت مناسب (کمتر از 30 ثانیه طبق استاندارد EN 54-10) به شعله واکنش دهند. دتکتورهای مادون قرمز چندطیفی (Multi-IR) معمولاً برد بیشتری داشته و حساسیت بالایی در برابر شعله‌های مختلف دارند.
-
کاهش هشدارهای کاذب:
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها، آلارم‌های اشتباه ناشی از نور خورشید، مشعل‌ها یا سطوح داغ است. دتکتورهای پیشرفته با فناوری تشخیص چندطیفی، الگوریتم‌های پردازش هوشمند و زاویه نصب مناسب، می‌توانند احتمال هشدار اشتباه را به حداقل برسانند.
-
زاویه دید و موقعیت نصب:
اکثر دتکتورها زاویه دید 90 تا 120 درجه دارند. نصب در ارتفاع بالا و با زاویه مناسب می‌تواند پوشش بهتری فراهم کرده و خط دید بهتری به منطقه هدف بدهد. همچنین در فضاهای با موانع زیاد، استفاده ترکیبی از چند دتکتور توصیه می‌شود.
-
شرایط محیطی:
دمای بالا، گردوغبار، مه روغنی، بخارات خورنده و نور مستقیم از عوامل محیطی مؤثر در عملکرد دتکتورها هستند. باید دتکتوری انتخاب شود که مقاوم به شرایط سخت و دارای تاییدیه‌های عملکردی نظیر FM 3260، EN 54-10 یا ULC/ORD-C386 باشد.
-
قابلیت‌های ارتباطی:
دتکتورها باید توانایی ارسال سیگنال به سیستم‌های کنترل را از طریق خروجی‌های آنالوگ (مانند 4-20 میلی‌آمپر)، رله‌ها یا پروتکل‌های دیجیتال مانند HART یا Modbus داشته باشند. این قابلیت‌ها امکان مانیتورینگ و تشخیص خطا را فراهم می‌کند.
معرفی انواع دتکتور شعله و کاربرد آن‌ها
-
دتکتور شعله مادون قرمز (IR):
ویژه شعله‌های هیدروکربنی، با برد بالا و حساسیت مناسب. اما ممکن است نسبت به شعله‌های با تابش ضعیف مانند هیدروژن یا الکل‌ها پاسخ ضعیفی داشته باشند.
-
دتکتور مادون قرمز چندطیفی (Multi-IR):
کاربرد گسترده در صنایع نفت و گاز، مقاوم در برابر هشدارهای اشتباه، مناسب برای محیط‌های پرخطر با سوخت‌های متنوع.
-
دتکتور شعله فرابنفش (UV):
مناسب برای شناسایی شعله‌های تمیز با تابش UV زیاد مانند گاز طبیعی و هیدروژن. در برابر دود حساس است و باید در ارتفاع پایین‌تر از سقف نصب شود.
-
دتکتور ترکیبی UV/IR:
ترکیب مزایای UV و IR با احتمال پایین آلارم کاذب. برای سوخت‌های رایج هیدروکربنی و فضاهای دارای نور مشعل مناسب است.
-
دتکتور شعله دوربینی (CCTV Flame Detector):
با تحلیل تصویر ویدئویی، ویژگی‌های شعله را تشخیص داده و امکان تأیید بصری حریق را در مرکز کنترل فراهم می‌کند. برای فضاهای بدون حضور پرسنل و مناطق فوق‌حساس بسیار مؤثر است.
بیشتر بخوانید: تشخیص گاز در سردخانه‌ها: از ایمنی تا بهره‌وری انرژی
نکات طراحی و نصب
- انتخاب محل نصب با بیشترین میدان دید
- پرهیز از نصب در مقابل بازتاب نور یا مشعل مستقیم
- در نظر گرفتن فضاهای با مانع برای پوشش چندگانه
- برنامه‌ریزی برای نگهداری دوره‌ای و تمیز کردن سنسورها از گردوغبار و آلودگی‌ها
ترکیب دتکتورها برای پوشش کامل
در بسیاری از صنایع، به‌کارگیری تنها یک نوع دتکتور کفایت نمی‌کند. ترکیب دتکتور شعله با حسگرهای دما، دود و حتی سیستم‌های پنوماتیکی می‌تواند ایمنی چندلایه را فراهم آورد. برخی مقررات بین‌المللی نیز الزام به استفاده ترکیبی را مطرح می‌کنند.
جمع‌بندی و توصیه نهایی
دتکتور شعله، ابزار حیاتی برای حفظ ایمنی و کاهش خسارت در برابر آتش‌سوزی‌های ناگهانی در صنایع فرآیندی است. انتخاب مناسب این تجهیز بر اساس ویژگی‌های سوخت، شرایط محیطی، اهداف حفاظتی و الزامات مقرراتی انجام می‌شود. مدل‌های IR چندطیفی به‌عنوان گزینه‌ای همه‌کاره و مقاوم در برابر هشدارهای کاذب، در بسیاری از سایت‌ها ترجیح داده می‌شوند. با این حال، هیچ نوعی از دتکتور به‌تنهایی برای همه شرایط مناسب نیست و در طراحی سیستم ایمنی، استفاده ترکیبی از فناوری‌ها توصیه می‌شود. با انتخاب آگاهانه و نصب اصولی دتکتور شعله، می‌توان گام بلندی در مسیر پیشگیری از حوادث و افزایش ایمنی واحدهای صنعتی برداشت.
برای استعلام دقیق قیمت دتکتور شعله و قیمت دتکتور گاز از شرکت اسپین الکتریک، معمولاً باید مستقیماً با واحد فروش شرکت تماس بگیرید.
